کوه و غار ثور
کوه ثور، کوهي است بزرگتر از کوه حِرا که در جنوب شرقي مسجدالحرام در راه طائف و در فاصله اي دورتر نسبت به مکه واقع شده است. مي گويند اين کوه به نام ثوربن منات خوانده شده است.
سه کوه متصل به يکديگر را به نام کوه ثور مي شناسند و غار ثور در سوّمين آنها قرار دارد. زماني که مشرکان مکه به قصد کشتن رسول خداصلي الله عليه وآله بسيج شدند، آن حضرت پس از خروج از خانه، در حالي که به طور اتفاقي ابوبکر را ديد، همراه وي به سمت جنوب مکه به راه افتاد. طبعا آن حضرت براي رفتن به يثرب مي بايست به شمال مکه مي رفت; اما براي گمراه کردن مشرکان، راه جنوب را برگزيد و به کوه ثور رسيد. آن حضرت، به همراه ابوبکر وارد غار ثور شد و مدت سه روز در آن مخفي بود.
مشرکان تا نزديکي غار ثور آمدند، اما به اعجاز الهي، عنکبوتان تارهايي را بر درِ غار تنيدند تا مشرکان را از رفتن به درون آن منصرف کنند; چراکه آنان با ديدن تارهاي عنکبوت تصور کردند کسي وارد غار نشده است! خداوند در قرآن از اين غار ياد کرده است:
" إِلاّ تَنْصُرُوهُ فَقَدْ نَصَرَهُ اللهُ إِذْ أَخْرَجَهُ الَّذِينَ کَفَرُوا ثانِيَ اثْنَيْنِ إِذْ هُما فِي الْغارِ إِذْ يَقُولُ لِصاحِبِهِ لا تَحْزَنْ إِنَّ اللهَ مَعَنا فَأَنْزَلَ اللهُ سَکِينَتَهُ عَلَيْهِ وَ أَيَّدَهُ بِجُنُود لَمْ تَرَوْها... " . - توبه : 40
اگر او ]پيامبر [را ياري ندهيد، ]بدانيد که [خداوند او را هنگامي که کافران آواره اش ساختند، ياري داد، آنگاه که يکي از آن دو به هنگامي که در غار بودند، به همراهش ]ابوبکر[ گفت: نگران مباش که خدا با ماست. آنگاه خداوند آرامش خودش را بر او نازل کرد و به سپاهياني که نمي ديدشان، ياري داد.
کوه ثور در ميان چند خيابان، با نامهاي خيابان ثور، جاده طائف و جاده کدي قرار گرفته است. بيشتر مسير کوه به سمت غار، به صورت پله کان براي مشتاقانِ صعود آماده شده است که به طور طبيعي زماني حدود 5/1 ساعت را براي رسيدن به غار طلب مي کند.
خود غار نيز دو مسير ورودي و خروجي دارد که به احتمال، مسير اصلي آن سمت قبله آن بوده و مسير پشتي آن، که از آنجا وارد غار مي شوند، بعدها درست شده است. در محدوده داخلي آن هم چند نفر مي توانند بنشينند و دست کم دو تا سه نفر مي توانند نماز نشسته به جاي آورند. در نزديکي غار ثور، غار کوچکتري نيز وجود دارد که زير سنگي است که بمانند نوعي کاسه وارونه قرار گرفته است. فاکهي در قرن سوم هجري، از محل غار به عنوان مسجد غار ثور ياد کرده است.
نوشتار متن برگرفته از کتاب آثار اسلامی مکه و مدینه نوشته رسول جعفریان