غلامرضا رضایی معاون حج، عمره و عتبات سازمان حج و زیارت نحوه همکاری دستیاران زن کاروان‌ها و پزشکان حج امسال را تشریح کرد و به سؤالات و ابهامات ایجادشده در این زمینه پاسخ داد.
حذف دستیاران زن و پزشکان از کاروان‌ها که مورد انتقاد مدیران کاروان قرار گرفته است را شما تأیید می‌کنید؟
رضایی: هیچکدام از خدمه‌ها و دستیاران زن و پزشکان از کاروان‌ها حذف نشدند بلکه آنها فقط جابه‌جا شده‌اند. خدمه‌ای که در کاروان‌ها باید خدمت کنند هم اکنون به اندازه کافی وجود دارند و به رسم سالیان گذشته شاید یک کاروان 8 تا 9 خدمه نداشته باشد اما امسال هر کاروان را یک مدیر، معاون، روحانی و معین همراهی می‌کنند.
یک خدمه در هر اتوبوسی که در اختیار کاروان‌ها قرار دارد، وجود دارد بنابراین یک کاروان که شامل چهار گروه و 175 نفر است چهار اتوبوس به آن تعلق می‌گیرد و در این چهار اتوبوس، در یک اتوبوس مدیر کاروان و در اتوبوس دیگر معاون و در دو اتوبوس دیگر هر کدام یک خدمه وجود دارد علی رغم اینکه یک روحانی و معین نیز کاروان را همراهی می‌کند.
بنابراین عددی که از کاروان‌ها حذف شده است خدمه اضافی کاروان‌ها بوده‌اند که در اختیار مجموعه‌ها قرار دادیم؛ دستیار زن و پزشک را از کاروان گرفتیم و آن را در اختیار مدیران مجموعه قرار دادیم بنابراین چیزی حذف نشده است بلکه جابه‌جا شده‌اند.
آیا هم اکنون به ازای هر 600 زائر یک پزشک همراه کاروان‌ها اعزام می‌شود؟
رضایی: در عملیات سال‌های گذشته در هر کاروان یک پزشک وجود داشت در سال گذشته در 16 هتل به صورت آزمایشی و پایلوت طرح پزشک مجموعه را استفاده کردیم که بسیار طرح موفقی بود و تمام زائران اظهار رضایت کردند و ارزشیابی که از بعثه مقام معظم رهبری و مرکز بهداشت بر ما واصل شده است و نظرسنجی که از زائران انجام شده است، همه مؤید این موضوع است که طرح پزشک مجموعه طرح موفقی بوده است.
چرا طرح پزشک کاروان دیگر اجرا نمی‌شود و این طرح چه معایبی داشت؟
رضایی:طرح پزشک کاروان معایبی داشت از جمله اینکه پزشک در هر ساعتی در خدمت زائران نبودند و پزشک اتاق خوابی داشت که در همان اتاق هم طبابت می‌کرد لذا در بعضی از ساعت‌ها زائر از اینکه بخواهد به پزشک مراجعه کند امتناع می‌کرد به عنوان مثال ساعت یک بامداد به دلیل اینکه وقت استراحت پزشکان بود، بسیاری از زائران در آن ساعات نمی‌توانستند به پزشک مراجعه کنند.
یک زمان‌هایی هم پزشک در دسترس نبود مانند زمان صبحانه،ناهار و شام به هیچ وجه پزشک در دسترس کاروان نبود و در زمان‌های خاصی پزشک برای زیارت از هتل خارج می‌شد و کل پزشکان کاروان‌ها دو روز در هفته جلسه بودند و در ساعاتی برای گرفتن دارو می‌رفتند و در اختیار زائر نبودند این ساعت‌هایی که بیان شد محدودیت‌هایی بود که پزشک در این مدت نمی‌توانست به زائر خدمت رسانی کند.
آیا با طرح پزشک مجموعه این نقاط ضعف برطرف شده است؟
رضایی: طرح پزشک مجموعه در هر هتلی به نسبت تعداد زائران دو یا سه مطب در هتل‌ها وجود دارد که تعداد پزشکانی که در آن ساعات در هتل هستند در مطب خود مستقر می‌شوند و محل خواب آنها با محل معاینه زائران متفاوت است و با تقسیم بندی برنامه‌ها مانند شرکت در جلسات و یا گرفتن دارو اگر یک پزشک به‌دنبال این کارها برود پزشک دیگری در مطب وجود دارد که در اختیار زائران باشد و این از مزایای پزشک مجموعه است که در 24 ساعت در خدمت زائران باشد.
با توجه به اینکه بیش از 50 درصد زائران خانم‌ها هستند چرا پزشک خانم در کاروان‌ها نداریم؟
رضایی: در سنوات قبل پزشک خانم در حج نداشتیم و یکی از معضلات ما این موضوع بود ولی در سال جاری به ازای مجموعه‌ها و هتل‌هایی که بیش از یک‌هزار زائر در آنها اقامت دارند الزاماً یک پزشک زن را در مجموعه قرار دادیم تا بتوانند به بیماری‌ها و مشکلات خاص خانم‌ها رسیدگی کنند.
یکی از انتقاداتی که مطرح می‌شود این است که پرونده پزشکی زائران در اختیار همه پزشکان قرار ندارد و همین موضوع می‌تواند مشکلاتی را ایجاد کند،آیا تدبیری اتخاذ شده است که پرونده پزشکی تمام زائران در اختیار پزشکان قرار گیرد؟
رضایی: اینکه در سال‌های گذشته پزشکان کاروان‌ها همه پرونده‌های پزشکی داشتند یک مقدار این شعارها غلیظ است ولی در سال جاری نیز تمام کاروان‌ها و زائران ما بدون استثنا توسط پزشکان مرکز پزشکی و هلال احمر به استان‌ها معرفی شدند و معاینات پزشکی را انجام دادند و بدون معاینات پزشکی و تأیید پزشک جذب کاروان نشدند و تمام اطلاعات پزشکی زائران در فایلی که مرکز پزشکی برای آنها تخصیص داده است درج شده است.
ممکن است پزشکی که مراحل معاینه زائران را انجام داده است پزشک کاروان نباشد ولی به محض اینکه این زائر در مجموعه‌های پزشکی در عربستان، مکه،مدینه یا منا یا عرفات به پزشک مجموعه مراجعه کند با وارد کردن شماره ملی، یا نام کاروان و نام زائر تمام اطلاعات پزشکی فرد روی صفحه می‌اید و هر پزشکی می‌تواند آن اطلاعات را ببیند و بر اساس آن زائر را ویزیت کند.
پزشکان مجموعه در منا و مشعر هم حضور دارند؟
رضایی: امسال توزیع خیام منا و عرفات را بر اساس توزیع مجموعه‌ها انجام دادیم در سال‌های گذشته بر اساس استان‌ها این کار را انجام می‌دادیم یعنی اگر افرادی در یک هتل یک‌هزار و یا دو هزار نفری اسکان دارند تمام این هتل در یک مربع و در چادرهایی کنار هم قرار دارند و همینطور که در مجموعه به زائران خدمت رسانی می‌کردند همان سرویس دهی را در خیام و به صورت مجموعه کنارهم چیده شده است و با استانداردهایی که برای آنها تعریف شده است خدمت رسانی را انجام می‌دهند.
در اینصورت برای هر دو کاروان یک پزشک در نظر گرفته شده است و در یک چادر کنار هم نشستند پزشکان در سال جاری نیز در چادرها معاینات لازم را انجام می‌دهند.
به گفته شما دستیار زن از کاروان‌ها حذف نشده است، بنابراین شرایط انتخاب دستیاران زن در حج امسال چه بوده است؟
رضایی: امسال سه طرح زائر خدمه، پزشک زائر یا پزشک یاور و یا زائر یاور، و طرح دستیار یاور را در دستور کار قرار دادیم، در سال گذشته زن مدیر کاروان به‌عنوان دستیار زن به حج اعزام می‌شد امسال نیز دستیار زن را داریم اما زن مدیر مجموعه است و حالا اگر زن مدیر مجموعه برای خدمت رسانی کافی نبود تعدادی از زنان بر اساس امتیازهایی که ما برایشان تعریف کردیم از همسران مدیران کاروانی که در یک مجموعه هستند انتخاب می‌شوند تا در معیت زائران کاروان‌ها باشند.
ضوابط انتخاب آنها هم اعلام شده و گفته شده است که زنان مدیران کاروانی می‌توانند انتخاب شوند که سابقه خدمت رسانی بیشتری به زائران داشته باشند،اولویت دوم سواد است و اگر زائر زن کاروانی بیش از دو برابر آقایان باشد دارای اولویت است و بر این اساس اعدادی به‌دست می‌آید و مدیر کاروان از بالاترین اولویت‌ها دستیاران خود را انتخاب می‌کنند.
آیا شرایطی ایجاد شده است که افرادی که مایل به خدمت رسانی به زائران هستند بتوانند اعلام آمادگی کنند؟
رضایی: در بین زائران رواج دادیم که اگر فردی مایل است ثواب ببرد به عنوان زائر یاور، دستیار یاور و پزشک یاور اعلام آمادگی کند و آنجا مدیران کاروان‌ها بدانند که چه افرادی اعلام آمادگی کردند و از بین آنها افراد را برای خدمت رسانی انتخاب کنند که آن هم کارهای روال عادی و کمک کردن‌های عادی است و اگر ارزیابی این افراد توسط زائران خوب باشد یک سفر سابقه خدمتی و اجرایی پزشکی و خدمگی برای زن و مرد در سیستم سامانه جامع کارگزاران حج درج می‌شود که امتیاز بالایی است و به استناد این سابقه می‌تواند در سال‌های بعد خدمت‌رسانی کند.
به عنوان مثال در هواپیما پزشک همراه زائران اعزام می‌شود اما ممکن است پزشک مجموعه نباشد اما تمام پزشکان در هواپیما اگر اتفاقی بیفتد همانطور که روال سابق بوده است مهماندار اعلام می‌کند و پزشکان کاروان یا پزشکان یاور که در هواپیما هستند برای کمک به زائر نیازمند اقدام کنند و در مواقع اضطرار مانند هواپیما و یا هنگام تردد از مکه به مدینه در اتوبوس‌ها اگر اتفاقی افتاد که پزشکان مجموعه حضور نداشتند پزشک یاور بتواند به زائران کمک کند.
رضایی: در پایان تأکید می‌کنم در صورت داشتن سؤالات و ابهامات دیگری در خصوص برگزاری حج امسال پاسخگوی تمام سؤالات و ابهامات هستم.