بسْم اللّه الرَّحْمن الرَّحيم
حمد و ثناى الهى
حمد و سپاس خدايى را كه در يگانگى خود بلندمرتبه، و در تنهايى و فرد بودنش نزديك است. در قدرت و سلطه خود با جلالت و در اركانخود عظيم است. علم او به همه چيز احاطه دارد در حالى كه در جاى خود است، و همهمخلوقات را با قدرت و برهان خود تحت سيطره دارد.
هميشه مورد سپاس بوده وهمچنان مورد ستايش خواهد بود. صاحب عظمتى كه از بين رفتنى نيست. ابتدا كننده وبازگرداننده اوست و هر كارى به سوى او باز مىگردد.
به وجود آورنده بالابرده شدهها (آسمانها و افلاك) و پهن كننده گستردهها (زمين)، يگانه حكمران زمينهاو آسمانها، پاك و منزّه و تسبيح شده، پروردگار ملائكه و روح، تفضّل كننده بر همهآنچه خلق كرده، و لطف كننده بر هر آنچه به وجود آورده است . هر چشمى زير نظر اوستولى چشمها او را نمىبينند.
كَرم كننده و بردبار و تحمّل كننده است. رحمتاو همه چيز را فرا گرفته و با نعمت خود بر همه آنها منّت گذارده است. در انتقامگرفتن خود عجله نمىكند، و به آنچه از عذابش كه مستحقّ آنند مبادرتنمىورزد.
باطنها و سريرهها را مىفهمد و ضماير را مىداند، و پنهانها براو مخفى نمىماند و مخفىها بر او مشتبه نمىشود. او راست احاطه بر هر چيزى و غلبهبر همه چيز و قوّت در هر چيزى و قدرت بر هر چيزى ، و مانند او شيئى نيست. اوست بهوجود آورنده شيئ (چيز) هنگامى كه چيزى نبود. دائم و زنده است، و به قسط و عدل قائماست. نيست خدايى جز او كه با عزّت و حكيم است.
بالاتر از آن است كه چشمها اورا درك كنند ولى او چشمها را درك مىكند و او لطف كننده و آگاه است. هيچكسنمىتواند با ديدن به صفت او راه يابد، و كسى به چگونگى او از سرّ و آشكار دستنمىيابد مگر به آنچه خود خداوند عز و جل راهنمايى كرده است.
گواهى مىدهمبراى او كه اوست خدايى كه قُدس و پاكى و منزّه بودن او روزگار را پر كرده است. اوكه نورش ابديّت را فرا گرفته است. او كه دستورش را بدون مشورتِ مشورت كنندهاى اجرامىكند و در تقديرش شريك ندارد و در تدبيرش كمك نمىشود.
آنچه ايجاد كردهبدون نمونه و مثالى تصوير نموده و آنچه خلق كرده بدون كمك از كسى و بدون زحمت وبدون احتياج به فكر و حيله خلق كرده است. آنها را ايجاد كرد پس به وجود آمدند و خلقكرد پس ظاهر شدند. پس اوست خدايى كه جز او خدايى نيست. صنعت او محكم و كار اوزيباست. عادلى كه ظلم نمىكند و كَرم كنندهاى كه كارها به سوى او بازمىگردد.
شهادت مىدهم اوست خدايى كه همه چيز در مقابل عظمت او تواضع كرده وهمه چيز در مقابل عزّت او ذليل شده و همه چيز در برابر قدرت او سر تسليم فرود آوردهو همه چيز در برابر هيبت او خاضع شدهاند.
پادشاهِ پادشاهان و گردانندهافلاك و مسخّر كننده آفتاب و ماه، كه همه با زمانِ تعيين شده در حركت هستند. شب رابر روى روز و روز را بر روى شب مىگرداند، كه به سرعت در پى آن مىرود. در همشكننده هر زورگوى با عناد، و هلاك كننده هر شيطان سر پيچ و متمرّد.
براى اوضدّى و همراه او معارضى نبوده است. يكتا و بىنياز است. زاييده نشده و نمىزايد، وبراى او هيچ همتايى نيست. خداى يگانه و پروردگار با عظمت. مىخواهد پس به انجاممىرساند، و اراده مىكند پس مقدّر مىنمايد، و مىداند پس به شماره مىآورد. مىميراند و زنده مىكند، فقير مىكند و غنى مىنمايد، مىخنداند و مىگرياند،نزديك مىكند و دور مىنمايد، منع مىكند و عطا مىنمايد. پادشاهى از آن او و حمد وسپاس براى اوست. خير به دست اوست و او بر هر چيزى قادر است.
شب را در روز وروز را در شب فرو مىبرد. نيست خدايى جز او كه با عزّت و آمرزنده است. اجابت كنندهدعا، بسيار عطا كننده، شمارنده نَفَسها و پروردگار جنّ و بشر، كه هيچ امرى بر اومشكل نمىشود، و فرياد دادخواهان او را منضجر نمىكند، و اصرار اصرار كنندگانش اورا خسته نمىنمايد. نگهدارنده صالحين و موفّق كننده رستگاران و صاحب اختيار مؤمنانو پروردگار عالميان. خدايى كه از آنچه خلق كرده مستحق است كه او را در هر حالى شكرو سپاس گويند.
او را سپاس بسيار مىگويم و دائما شكر مىنمايم، چه در آسايشو چه در گرفتارى، چه در حال شدت و چه در حال آرامش. و به او و ملائكهاش و كتابهاو پيامبرانش ايمان مىآورم. دستور او را گوش مىدهم و اطاعت مىنمايم و به آنچه اورا راضى مىكند مبادرت مىورزم و در مقابل مقدرات او تسليم مىشوم به عنوان رغبت دراطاعت او و ترس از عقوبت او، چرا كه اوست خدايى كه نمىتوان از مكر او در امـان بودو از ظلم او هم ترس نداريم (يعنى ظلم نمىكند).
فرمان الهى براى مطلبى مهم
براى خداوند بر نفس خود به عنوانبندگى او اقرار مىكنم، و شهادت مىدهم براى او به پروردگارى، و آنچه به من وحىنموده ادا مىنمايم از ترس آنكه مبادا اگر انجام ندهم عذابى از او بر من فرود آيدكه هيچكس نتواند آن را دفع كند، هر چند كه حيله عظيمى بكار بندد و دوستى او خالصباشد ـ نيست خدايى جز او ـ زيرا خداوند به من اعلام فرموده كه اگر آنچه در حق علىبر من نازل نموده ابلاغ نكنم رسالت او را نرساندهام، و براى من حفظ از شر مردم راضمانت نموده و خدا كفايت كننده و كريم است.
خداوند به من چنين وحى كرده است: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمانِ الرَّحيمِ، يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ مااُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ ...»، «اى پيامبر ابلاغ كن آنچه از طرف پروردگارتبر تو نازل شده ـ درباره على، يعنى خلافت على بن ابىطالب ـ و اگر انجام ندهى رسالتاو را نرساندهاى، و خداوند تو را از مردم حفظ مىكند».
اى مردم، من دررساندن آنچه خداوند بر من نازل كرده كوتاهى نكردهام، و من سبب نزول اين آيه رابراى شما بيان مىكنم:
جبرئيل سه مرتبه بر من نازل شد و از طرف خداوندِ سلامپروردگارم ـ كه او سلام است ـ مرا مأمور كرد كه در اين اجتماع بپاخيزم و بر هر سفيدو سياهى اعلام كنم كه «على بن ابىطالب برادرِ من و وصى من و جانشين من بر امتم وامام بعد از من است. نسبت او به من همانند هارون به موسى است جز اينكه پيامبرى بعداز من نيست. و او صاحب اختيار شما بعد از خدا و رسولش است».
و خداوند در اينمورد آيهاى از كتابش بر من نازل كرده است: «اِنَّما وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَ الَّذينَ آمَنُوا ...»، «صاحب اختيار شما خدا و رسولش هستند و كسانىكه ايمان آورده و نماز را بپا مىدارند و در حال ركوع زكات مىدهند»، و على بنابىطالب است كه نماز را بپا داشته و در حال ركوع زكات داده و در هر حال خداوند عزو جل را قصد مىكند.
اى مردم، من از جبرئيل درخواست كردم از خدا بخواهد تامرا از ابلاغ اين مهم معاف بدارد، زيرا از كمى متقين و زيادى منافقين و فساد ملامتكنندگان و حيلههاى مسخره كنندگانِ اسلام اطلاع دارم، كسانى كه خداوند در كتابشآنان را چنين توصيف كرده است كه با زبانشان مىگويند آنچه در قلبهايشان نيست، واين كار را سهل مىشمارند در حالى كه نزد خداوند عظيم است. همچنين به خاطر اينكهمنافقين بارها مرا اذيت كردهاند تا آنجا كه مرا «اُذُن» (گوش دهنده بر هر حرفى) ناميدند، و گمان كردند كه من چنين هستم به خاطر ملازمت بسيار على با من و توجه منبه او و تمايل او و قبولش از من، تا آنكه خداوند عز و جل در اين باره چنين نازلكرد: «وَ مِنْهُمُ الَّذينَ يُؤْذُونَ النَّبِىَّ وَ يَقُولُونَ هُوَ اُذُنٌ ...» : «از آنان كسانى هستند كه پيامبر را اذيت مىكنند و مىگويند او «اُذُن» (گوش دهندهبه هر حرفى) است، بگو: گوش است ـ بر ضد كسانى كه گمان مىكنند او «اُذُن» است ـ وبراى شما خير است، به خدا ايمان مىآورد و در مقابل مؤمنين اظهار تواضع و احتراممىنمايد، و براى كسانى از شما كه ايمان آوردهاند رحمت است؛ و كسانى كه پيامبر رااذيت مىكنند عذاب دردناكى در انتظارشان است».
اگر من بخواهم گويندگان ايننسبت (اُذُن) را نام ببرم مىتوانم، و اگر بخواهم به شخص آنان اشاره كنم مىنمايم،و اگر بخواهم با علائم آنها را معرفى كنم مىتوانم، ولى به خدا قسم من در كار آنانبا بزرگوارى رفتار كردهام.
بعد از همه اينها، خداوند از من راضى نمىشودمگر آنچه در حق على بر من نازل كرده ابلاغ نمايم. «يا اَيُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْما اُنْزِلَ اِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ...»، «اى پيامبر برسان آنچه ـ در حق على ـ ازپروردگارت بر تو نازل شده و اگر انجام ندهى رسالت او را نرساندهاى، و خداوند تو رااز مردم حفظ مىكند».
اعلان رسمى ولايت و امامت دوازده امام عليهم‌السلام
اى مردم، اينمطلب را درباره او بدانيد و بفهميد، و بدانيد كه خداوند او را براى شما صاحب اختيارو امامى قرار داده كه اطاعتش را واجب نموده است بر مهاجرين و انصار و بر تابعينآنان به نيكى، و بر روستايى و شهرى، و بر عجمى و عربى، و بر آزاد و بنده، و بر بزرگو كوچك، و بر سفيد و سياه. بر هر يكتا پرستى حكم او اجرا شونده و كلام او مورد عملو امر او نافذ است. هر كس با او مخالفت كند ملعون است، و هر كس تابع او باشد و اورا تصديق نمايد مورد رحمت الهى است. خداوند او را و هر كس را كه از او بشنود و اورا اطاعت كند آمرزيده است.
اى مردم، اين آخرين بارى است كه در چنين اجتماعىبپا مىايستم. پس بشنويد و اطاعت كنيد و در مقابل امر خداوند پروردگارتان سر تسليمفرود آوريد، چرا كه خداوند عز و جل صاحب اختيار شما و معبود شماست، و بعد از خداوندرسولش و پيامبرش كه شما را مخاطب قرار داده، و بعد از من على صاحب اختيار شما وامام شما به امر خداوند است، و بعد از او امامت در نسل من از فرزندان اوست تا روزىكه خدا و رسولش را ملاقات خواهيد كرد.
حلالى نيست مگر آنچه خدا و رسولش وامامان حلال كرده باشند، و حرامى نيست مگر آنچه خدا و رسولش و امامان بر شما حرامكرده باشند. خداوند عز و جل حلال و حرام را به من شناسانده است، و آنچه پروردگارماز كتابش و حلال و حرامش به من آموخته به او سپردهام.
اى مردم، على رافضيلت دهيد. هيچ علمى نيست مگر آنكه خداوند آن را در من جمع كرده است و هر علمى راكه آموختهام در امام المتقين جمع نمودهام، و هيچ علمى نيست مگر آنكه آن را به علىآموختهام. اوست «امام مبين» كه خداوند در سوره يس ذكر كرده است: «وَ كُلَّشَيْىءٍ اَحْصَيْناهُ فى اِمامٍ مُبينٍ»، «و هر چيزى را در امام مبين جمعكرديم».
اى مردم، از على به سوى ديگرى گمراه نشويد، و از او روى برمگردانيدو از ولايت او سرباز نزنيد. اوست كه به حق هدايت نموده و به آن عمل مىكند، و باطلرا ابطال نموده و از آن نهى مىنمايد، و در راه خدا سرزنش ملامت كنندهاى او رامانع نمىشود.
على اول كسى است كه به خدا و رسولش ايمان آورد و هيچكس درايمانِ به من بر او سبقت نگرفت. اوست كه با جان خود در راه رسول خدا فداكارى كرد. اوست كه با پيامبر خدا بود در حالى كه هيچكس از مردان همراه او خدا را عبادتنمىكرد. اولين مردم در نماز گزاردن، و اول كسى است كه با من خدا را عبادت كرد. ازطرف خداوند به او امر كردم تا در خوابگاه من بخوابد، او هم در حالى كه جانش را فداىمن كرده بود در جاى من خوابيد.
اى مردم، او را فضيلت دهيد كه خدا او رافضيلت داده است، و او را قبول كنيد كه خداوند او را منصوب نموده است.
اىمردم، او از طرف خداوند امام است، و هر كس ولايت او را انكار كند خداوند هرگزتوبهاش را نمىپذيرد و او را نمىبخشد. حتمى است بر خداوند كه با كسى كه با اومخالفت نمايد چنين كند و او را به عذابى شديد تا ابديت و تا آخر روزگار معذب نمايد. پس بپرهيزيد از اينكه با او مخالفت كنيد و گرفتار آتشى شويد كه آتشگيره آن مردم وسنگها هستند و براى كافران آماده شده است.
اى مردم، به خدا قسم پيامبران ورسولان پيشين به من بشارت دادهاند، و من به خدا قسم خاتم پيامبران و مرسلين و حجتبر همه مخلوقين از اهل آسمانها و زمينها هستم. هر كس در اين مطالب شك كند مانندكفر جاهليت اول كافر شده است. و هر كس در چيزى از اين گفتار من شك كند در همه آنچهبر من نازل شده شك كرده است، و هر كس در يكى از امامان شك كند در همه آنان شك كردهاست، و شك كننده درباره ما در آتش است.
اى مردم، خداوند اين فضيلت را بر منارزانى داشته كه منّتى از او بر من و احسانى از جانب او به سوى من است. خدايى جز اونيست. حمد و سپاس از من بر او تا ابديت و تا آخر روزگار و در هر حال.
اىمردم، على را فضيلت دهيد كه او افضل مردم بعد از من از مرد و زن است تا مادامى كهخداوند روزى را نازل مىكند و خلق باقى هستند. ملعون است ملعون است، مورد غضب استمورد غضب است كسى كه اين گفتار مرا ردّ كند و با آن موافق نباشد. بدانيد كه جبرئيلاز جانب خداوند اين خبر را براى من آورده است و مىگويد: «هر كس با على دشمنى كند وولايت او را نپذيرد لعنت و غضب من بر او باد». هر كس ببيند براى فردا چه پيشفرستاده است. از خدا بترسيد كه با على مخالفت كنيد و در نتيجه قدمى بعد از ثابتبودن آن بلغزد، خداوند از آنچه انجام مىدهيد آگاه است.
اى مردم، على «جنباللّه» است كه خداوند در كتاب عزيزش ذكر كرده و درباره كسى كه با او مخالفت كندفرموده است: «اَنْ تَقُولَ نَفْسٌ يا حَسْرَتا عَلى ما فَرَّطْتُ فى جَنْبِاللّهِ»، «اى حسرت بر آنچه درباره جنب خداوند تفريط و كوتاهى كردم».
اىمردم، قرآن را تدبر نماييد و آيات آن را بفهميد و در محكمات آن نظر كنيد و به دنبالمتشابه آن نرويد. به خدا قسم، باطن آن را براى شما بيان نمىكند و تفسيرش رابرايتان روشن نمىكند مگر اين شخصى كه دست او را مىگيرم و او را به سوى خود بالامىبرم و بازوى او را مىگيرم و با دستم او را بلند مىكنم و به شما مىفهمانم كه: «هر كس من صاحب اختيار اويم اين على صاحب اختيار اوست»، و او على بن ابىطالب برادرو جانشين من است، و ولايتِ او از جانب خداوندِ عز و جل است كه بر من نازل كردهاست.
اى مردم، على و پاكان از فرزندانم از نسل او ثقل اصغرند و قرآن ثقلاكبر است. هر يك از اين دو از ديگرى خبر مىدهد و با آن موافق است. آنها از يكديگرجدا نمىشوند تا بر سر حوض كوثر بر من وارد شوند. بدانيد كه آنان امينهاى خداوندبين مردم و حاكمان او در زمين هستند.
بدانيد كه من ادا نمودم، بدانيد كه منابلاغ كردم، بدانيد كه من شنوانيدم، بدانيد كه من روشن نمودم، بدانيد كه خداوندفرموده است و من از جانب خداوند عز و جل مىگويم، بدانيد كه اميرالمؤمنينى جز اينبرادرم نيست. بدانيد كه اميرالمؤمنين بودن بعد از من براى احدى جز او حلالنيست.
معرفى و بلند كردن اميرالمؤمنين عليهالسلام به دست پيامبرصلىاللهعليهوآله سپس پيامبر صلىاللهعليهوآله دستش را بر بازوى علىعليهالسلام زد و آن حضرت را بلند كرد. و اين در حالى بود كه اميرالمؤمنينعليهالسلام از زمانى كه پيامبر صلىاللهعليهوآله بر فراز منبرآمده بود يك پلهپايينتر از مكان حضرت ايستاده بود و نسبت به صورت حضرت به طرف راست مايل بود كهگويى هر دو در يك مكان ايستادهاند.
پس پيامبر صلىاللهعليهوآله با دستشاو را بلند كرد و هر دو دست را به سوى آسمان باز نمود و على عليهالسلام را از جابلند نمود تا حدى كه پاى آن حضرت موازى زانوى پيامبر صلىاللهعليهوآله رسيد. سپسفرمود:
اى مردم، چه كسى بر شما از خودتان صاحب اختيارتر است؟
گفتند: خدا و رسولش. فرمود: بدانيد كه هر كس من صاحب اختيار اويم اين على صاحب اختياراوست. خدايا دوست بدار هركس او را دوست بدارد، و دشمنبدار هر كس او را دشمن بدارد،و يارى كن هر كس او را يارى كند، و خوار كن هر كس او را خوار كند.
اى مردم،اين على است برادر من و وصى من و جامع علم من، و جانشين من در امتم بر آنان كه بهمن ايمان آوردهاند، و جانشين من در تفسير كتاب خداوند عز و جل و دعوت به آن، و عملكننده به آنچه او را راضى مىكند، و جنگ كننده با دشمنان خدا و دوستى كننده براطاعت او و نهى كننده از معصيت او.
اوست خليفه رسول خدا، و اوستاميرالمؤمنين و امام هدايت كننده از طرف خداوند، و اوست قاتل ناكثين و قاسطين ومارقين به امر خداوند.
خداوند مىفرمايد: «ما يُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَىَّ»، «سخن در پيشگاه من تغيير نمىپذيرد»، پروردگارا، به امر تو مىگويم : «خداوندا دوستبدار هر كس على را دوست بدارد و دشمن بدار هر كس على را دشمن بدارد، و يارى كن هركس على را يارى كند و خوار كن هر كس على را خوار كند، و لعنت نما هر كس على راانكار كند و غضب نما بر هر كس كه حق على را انكار نمايد».
پروردگارا، توهنگام روشن شدن اين مطلب و منصوب نمودن على در اين روز اين آيه را درباره او نازلكردى: «اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دينَكُمْ وَ اَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتىوَ رَضيتُ لكُمُ الاْءِسْلامَ دينا»: «امروز دين شما را برايتان كامل نمودم و نعمتخود را بر شما تمام كردم و اسلام را به عنوان دين شما راضى شدم»، و فرمودى: «اِنَّالدّينَ عِنْدَ اللّهِ اْلاِسْلامُ»: «دين نزد خداوند اسلام است»، و فرمودى: «وَمَنَ يَبْتَغِ غَيْرَ الاْءِسْلامِ دينا فَلَنْ يُقْبَلَ مِنْهُ وَ هُوَ فِىالاْآخِرَةِ مِنَ الْخاسِرينَ» : «هر كس دينى غير از اسلام انتخاب كند هرگز از اوقبول نخواهد شد و او در آخرت از زيانكاران خواهد بود». پروردگارا، تو را شاهدمىگيرم كه من ابلاغ نمودم.
تأكيد بر توجه امت به مسئله امامت
اى مردم، خداوند دين شما را باامامت او كامل نمود، پس هر كس اقتدا نكند به او و به كسانى كه جانشين او از فرزندانمن و از نسل او هستند تا روز قيامت و روز رفتن به پيشگاه خداوند عز و جل، چنينكسانى اعمالشان در دنيا و آخرت از بين رفته و در آتش دائمى خواهند بود. عذاب ازآنان تخفيف نمىيابد و به آنها مهلت داده نمىشود.
اى مردم، اين على است كهيارى كنندهترين شما نسبت به من و سزاوارترين شما به من و نزديكترين شما به من وعزيزترين شما نزد من است. خداوند عز و جل و من از او راضى هستيم. هيچ آيه رضايتى درقرآن نازل نشده مگر درباره او، و هيچگاه خداوند مؤمنين را مورد خطاب قرار نداده مگرآنكه ابتدا او مخاطب بوده است، و هيچ آيه مدحى در قرآن نيست مگر درباره او، وخداوند در سوره «هَلْ اَتى عَلَى الاْءِنْسانِ ...» شهادت به بهشت نداده مگر براىاو، و اين سوره را درباره غير او نازل نكرده و با اين سوره جز او را مدح نكردهاست.
اى مردم، او يارى دهنده دين خدا و دفاع كننده از رسول خداست، و اوست باتقواى پاكيزه هدايت كننده هدايت شده. پيامبرتان بهترين پيامبر و وصيّتان بهترين وصىو فرزندان او بهترين اوصياء هستند.
اى مردم، نسل هر پيامبرى از صلب خود اوهستند ولى نسل من از صلب اميرالمؤمنين على است.
اى مردم، شيطان آدم را باحسد از بهشت بيرون كرد. مبادا به على حسد كنيد كه اعمالتان نابود شود و قدمهايتانبلغزد. آدم به خاطر يك گناه به زمين فرستاده شد در حالى كه انتخاب شده خداوند عز وجل بود، پس شما چگونه خواهيد بود در حالى كه شماييد و در بين شما دشمنان خداهستند.
بدانيد كه با على دشمنى نمىكند مگر شقى و با على دوستى نمىكند مگربا تقوى، و به او ايمان نمىآورد مگر مؤمن مخلص. به خدا قسم درباره على نازل شدهاست سوره «و العصر»: «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمانِ الرَّحيمِ، وَ الْعَصْرِ، اِنَّالاْءِنْسانَ لَفى خُسْرٍ»، «قسم به عصر، انسان در زيان است» مگر على كه ايمان آوردو به حق و صبر راضى شد.
اى مردم، من خدا را شاهد گرفتم و رسالتم را به شماابلاغ نمودم، و بر عهده رسول جز ابلاغ روشن چيزى نيست. اى مردم، از خدا بترسيد آنگونه كه بايد ترسيد و از دنيا نرويد مگر آنكه مسلمان باشيد.
اشاره به كارشكنىهاى منافقين
اى مردم، «ايمان آوريد به خدا ورسولش و به نورى كه همراه او نازل شده است، قبل از آنكه هلاك كنيم وجوهى را و آنصورتها را به پشت برگردانيم يا آنان را مانند اصحاب سبت لعنت كنيم». به خدا قسم،از اين آيه قصد نشده است مگر قومى از اصحابم كه آنان را به اسم و نسبشان مىشناسم،ولى مأمورم بر آنان پرده پوشى كنم. پس هر كس عمل كند مطابق آنچه در قلبش از حب يابغض نسبت به على مىيابد.
اى مردم، نور از جانب خداوند عز و جل در من نهادهشده و سپس در على بن ابىطالب و بعد در نسل او تا مهدى قائم، كه حق خداوند و هر حقىكه براى ما باشد مىگيرد، چرا كه خداوند عز و جل ما را بر كوتاهى كنندگان و برمعاندان و مخالفان و خائنان و گناهكاران و ظالمان و غاصبان از همه عالميان حجت قرارداده است.
اى مردم، شما را مىترسانم و انذار مىنمايم كه من رسول خدا هستم،و قبل از من پيامبران بودهاند. آيا اگر من بميرم يا كشته شوم شما عقبگردمىنماييد؟ هر كس به عقب برگردد به خدا ضررى نمىرساند، و خداوند به زودى شاكرين وصابرين را پاداش مىدهد. بدانيد كه على است توصيف شده به صبر و شكر و بعد از اوفرزندانم از نسل او چنين اند.
اى مردم، با اسلامتان بر من منت مگذاريد، بلكهبر خدا منت نگذاريد، كه اعمالتان را نابود مىنمايد و بر شما غضب مىكند و شما رابه شعلهاى از آتش و مس گداخته مبتلا مىكند. پروردگار شما در كمين است.
اىمردم، بعد از من امامانى خواهند بود كه به آتش دعوت مىكنند و روز قيامت كمكنمىشوند. اى مردم، خداوند و من از آنان بيزار هستيم. اى مردم، آنان و يارانشان وتابعينشان و پيروانشان در پايينترين درجه آتشاند و چه بد است جاى متكبران. بدانيدكه آنان «اصحاب صحيفه» هستند، پس هر يك از شما در صحيفه خود نظر كند.
راوىمىگويد: وقتى پيامبر صلىاللهعليهوآله نام «اصحاب صحيفه» را آورد اكثر مردممنظور حضرت از اين كلام رانفهميدند و برايشان سؤال انگيز شد، و فقط عده كمى مقصودحضرت را فهميدند.
اى مردم، من امر خلافت را به عنوان امامت و وراثتِ آن درنسل خودم تا روز قيامت به وديعه مىسپارم، و من رسانيدم آنچه مأمور به ابلاغش بودمتا حجت باشد بر حاضر و غايب و بر همه كسانى كه حضور دارند يا ندارند، به دنياآمدهاند يا نيامدهاند. پس حاضران به غايبان و پدران به فرزندان تا روز قيامتبرسانند.
و به زودى امامت را بعد از من به عنوان پادشاهى و با ظلم و زورمىگيرند. خداوند غاصبين و تعدى كنندگان را لعنت كند. و در آن هنگام است ـ اى جن وانس ـ كه مىريزد براى شما آنكه بايد بريزد و مىفرستد بر شما شعلهاى از آتش و مسگداخته و نمىتوانيد آن را از خود دفع كنيد.
اى مردم، خداوند عز و جل شما رابه حال خود رها نخواهد كرد تا آنكه خبيث را از پاكيزه جدا كند، و خداوند شما را برغيب مطلع نمىكند.
اى مردم، هيچ سرزمين آبادى نيست مگر آنكه در اثر تكذيبِ (اهل آن آيات الهى را) خداوند قبل از روز قيامت آنان را هلاك خواهد كرد و آن را تحتحكومت امام مهدى خواهد آورد، و خداوند وعده خود را عملى مىنمايد.
اى مردم،قبل از شما اكثر پيشينيان هلاك شدند، و خداوند آنها را هلاك نمود و اوست كه آيندگانرا هلاك خواهد كرد. خداى تعالى مىفرمايد: «اَلَمْنُهْلِكِ الاَْوَّلينَ...»، «آياماپيشينيان را هلاك نكرديم؟ آيا در پى آنان ديگران را نفرستاديم؟ ما با مجرمان چنينمىكنيم. واى بر مكذبين در آن روز».
اى مردم، خداوند مرا امر و نهى نمودهاست، و من هم به امر الهى على را امر و نهى نمودهام، و علم امر و نهى نزد اوست. پسامر او را گوش دهيد تا سلامت بمانيد، و او را اطاعت كنيد تا هدايت شويد و نهى او راقبول كنيد تا در راه درست باشيد، و به سوى مقصد و مراد او برويد، و راههاى بيگانهشما را از راه او منحرف نكند.
پيروان اهل بيت عليهم‌السلام و دشمنان ايشان
اى مردم، من راهمستقيم خداوند هستم كه شما را به پيروى آن امر نموده، و سپس على بعد از من، و سپسفرزندانم از نسل او كه امامان هدايتاند، به حق هدايت مىكنند و به يارى حق بهعدالت رفتار مىكنند.
«بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ ، الْحَمْدُللّهِِ رَبِّ الْعالَمينَ ، الرَّحْمنِ الرَّحيمِ ، مالِكِ يَوْمِ الدّينِ ،اِيّاكَ نَعْبُدُ وَ اِيّاكَ نَسْتَعينُ ، اِهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقيمَ ،صِراطَ الَّذينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَ لاَالضّالّينَ». اين سوره درباره من نازل شده، و به خدا قسم درباره امامان نازل شدهاست. به طور عموم شامل آنان است و به طور خاص درباره آنان است. ايشان دوستان خدايندكه ترسى بر آنان نيست و محزون نمىشوند، بدانيد كه حزب خداوند غالبهستند.
بدانيد كه دشمنان ايشان سفهاء گمراه و برادران شياطيناند كه اباطيلرا از روى غرور به يكديگر مىرسانند.
بدانيد كه دوستان اهل بيت كسانىاند كهخداوند در كتابش آنان را ياد كرده و فرموده است: «لا تَجِدُ قَوْما يُؤْمِنُونَبِاللّهِ وَ الْيَوْمِ الاْآخِرِ يُوادُّونَ مَنْ حادَّ اللّهَ وَ رَسُولَهُ...» : «نمىيابى قومى را كه به خدا و روز قيامت ايمان آورده باشند، و در عين حال باكسانى كه با خدا و رسولش ضدّيت دارند روى دوستى داشته باشند، اگر چه پدرانشان يافرزندانشان يا برادرانشان يا فاميلشان باشند. آناناند كه ايمان در قلوبشان نوشتهشده و خداوند آنان را با روحى از خود تأييد فرموده و ايشان را به بهشتى وارد مىكندكه از پايين آن نهرها جارى است و در آن دائمى خواهند بود. خدا از آنان راضى است وآنان از خدا راضى هستند. آنان حزب خداوند هستند. بدانيد كه حزب خدارستگارند».
بدانيد كه دوستان اهل بيت كسانىاند كه خداوند عزو جل آنان راتوصيف كرده و فرموده است: «الَّذينَ آمَنُوا وَلَمْ يَلْبَسُوا ايمانَهُمْ بِظُلْمٍ ... »: «كسانى كه ايمان آوردهاند و ايمانشان را با ظلم نپوشاندهاند، آناناند كهبرايشان امان است و آنان هدايت يافتگاناند».
بدانيد كه دوستان ايشانكسانىاند كه ايمان آوردهاند و به شك نيفتادهاند.
بدانيد كه دوستان ايشانكسانىاند كه با سلامتى و در حال امن وارد بهشت مىشوند، و ملائكه با سلام بهملاقات آنان مىآيند و مىگويند: «سلام بر شما، پاكيزه شديد، پس براى هميشه داخلبهشت شويد».
بدانيد كه دوستان ايشان كسانى هستند كه بهشت براى آنان است و درآن بدون حساب روزى داده مىشوند.
بدانيد كه دشمنان اهل بيت كسانىاند كه بهشعلههاى آتش وارد مىشوند. بدانيد كه دشمنان ايشان كسانىاند كه از جهنم در حالىكه مىجوشد صداى وحشتناكى مىشنوند و شعله كشيدن آن را مىبينند.
بدانيد كهدشمنان ايشان كسانىاند كه خداوند درباره آنان فرموده است: «كُلَّما دَخَلَتْاُمَّةٌ لَعَنَتْ اُخْتَها ...» : «هر گروهى كه داخل جهنم مىشوند همتاى خود رالعنت مىكنند، تا آنكه همه آنان در آنجا به يكديگر بپيوندند آخرين آنان با اشاره بهاولين آنان مىگويند: پروردگارا، اينان ما را گمراه كردند؛ پس عذاب دو چندان از آتشبه آنان نازل كن. خدا مىفرمايد: براى هر دو گروه عذاب مضاعف است ولى شمانمىدانيد».
بدانيد كه دشمنان ايشان كسانىاند كه خداوند عز و جل مىفرمايد: «كُلَّما اُلْقِىَ فيها فَوْجٌ سَاَلَهُمْ خَزَنَتُها اَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذيرٌ...» : «هر گاه گروهى را در جهنم مىاندازند خزانه داران دوزخ از ايشان مىپرسند: آياترسانندهاى براى شما نيامد؟ مىگويند: بلى، براى ما نذير و ترساننده آمد ولى ما اورا تكذيب كرديم و گفتيم: خداوند هيچ چيز نازل نكرده است، و شما در گمراهىِ بزرگهستيد. و مىگويند: اگر مىشنيديم يا فكر مىكرديم در اصحاب آتش نبوديم. به گناهخود اعتراف كردند، پس دور باشند اصحاب آتش».
بدانيد كه دوستان اهل بيتكسانىهستند كه در پنهانى از پروردگارشان مىترسند و براى آنان مغفرت و اجر بزرگاست.
اى مردم، چقدر فاصله است بين شعلههاى آتش و بين اَجر بزرگ!
اىمردم، دشمن ما كسى است كه خداوند او را مذمت و لعنت نموده، و دوست ما كسى است كهخداوند او را مدح نموده و دوستش بدارد.
اى مردم، بدانيد كه من نذير وترسانندهام و على بشارت دهنده است.
اى مردم، بدانيد كه من مُنذر و بر حذردارندهام و على هدايت كننده است. اى مردم، من پيامبرم و على جانشين مناست.
اى مردم، بدانيد كه من پيامبرم و على امام و وصى بعد از من است، وامامان بعد از او فرزندان او هستند. بدانيد كه من پدر آنانم و آنها از صلب او بهوجود مىآيند.
حضرت مهدى عجل اللّه فرجه
بدانيد كه آخرينِ امامان، مهدى قائماز ماست. اوست غالب بر اديان، اوست انتقام گيرنده از ظالمين، اوست فاتح قلعهها ومنهدم كننده آنها، اوست غالب بر هر قبيلهاى از اهل شرك و هدايت كنندهآنان.
بدانيد كه اوست گيرنده انتقام همه خونهاى اولياء خدا. اوست يارىدهنده دين خدا.
بدانيد كه اوست استفاده كننده از دريايى عميق. اوست كه هرصاحب فضيلتى را به قدر فضلش و هر صاحب جهالتى را به قدر جهلش نشانه مىدهد. اوستانتخاب شده و اختيار شده خداوند. اوست وارث هر علمى و احاطه دارنده به هرفهمى.
بدانيد كه اوست خبر دهنده از پروردگارش، و بالا برنده آيات الهى. اوستهدايت يافته محكم بنيان. اوست كه كارها به او سپرده شده است.
اوست كهپيشينيان به او بشارت دادهاند، اوست كه به عنوان حجت باقى
مىماند و بعداز او حجتى نيست. هيچ حقى نيست مگر همراه او، و هيچ نورى نيست مگر نزداو.
بدانيد او كسى است كه غالبى بر او نيست و كسى بر ضد او كمك نمىشود. اوست ولى خدا در زمين و حكم كننده او بين خلقش و امين او بر نهان و آشكارش.
مطرح كردن بيعت
اى مردم، من برايتان روشن كردم و به شمافهمانيدم، و اين على است كه بعد از من به شما مىفهماند.
بدانيد كه من بعداز پايان خطابهام شما را به دست دادن با من به عنوان بيعـت با او و اقرار به او، وبعـد از من به دست دادن با خود او فرا مىخوانم.
بدانيد كه من با خدا بيعتكردهام و على با من بيعت كرده است، و من از جانب خداوند براى او از شما بيعتمىگيرم. «اِنَّ الَّذينَ يُبايِعُونَكَ اِنَّما يُبايِعُونَ اللّهَ...»: «كسانىكه با تو بيعت مىكنند در واقع با خدا بيعت مىكنند، دست خداوند بر روى دست آناناست. پس هر كس بيعت را بشكند بر ضرر خود اوست، و هر
كس به آنچه با خدا عهدبسته وفادار باشد خداوند به او اجر عظيمى عنايت خواهد كرد».
حلال و حرام، واجبات و محرمات
اى مردم، حج و عمره از شعائر الهىهستند، «فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ اَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ اَنْيَطَّوَّفَ بِهِما ...» : «هر كس به خانه خدا به عنوان حج يا عمره بيايد براى اواشكالى نيست كه بر صفا و مروه بسيار طواف كند، و هر كس كار خيرى را بدون چشم داشتىانجام دهد خداوند سپاسگزار داناست».
اى مردم، به حج خانه خدا برويد. هيچخاندانى به خانه خدا وارد نمىشوند مگر آنكه مستغنى مىگردند و شاد مىشوند، و هيچخاندانى آن را ترك نمىكنند مگر آنكه منقطع مىشوند و فقير مىگردند.
اىمردم، هيچ مؤمنى در موقف (عرفات، مشعر، منى) وقوف نمىكند مگر آنكه خداوند گناهانگذشته او را تا آن وقت مىآمرزد، و هر گاه كه حجش پايان يافت اعمالش را از سرمىگيرد.
اى مردم، حاجيان كمك مىشوند و آنچه خرج مىكنند به آنان بازمىگردد، و خداوند جزاى محسنين را ضايع نمىنمايد.
اى مردم، با دين كامل وبا تَفَقُّه و فهم به حج خانه خدا برويد و از آن مشاهد مشرفه جز با توبه و دستكشيدن از گناه بر مگرديد.
اى مردم، نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيدهمانطور كه خداوند عز و جل به شما فرمان داده است و اگر زمان طويلى بر شما گذشت وكوتاهى نموديد يا فراموش كرديد، على صاحب اختيار شماست و براى شما بيان مىكند، اوكه خداوند عز و جل بعد از من به عنوان امين بر خلقش او را منصوب نموده است. او ازمن است و من از اويم.
او و آنان كه از نسل مناند از آنچه سؤال كنيد به شماخبر مىدهند و آنچه را نمىدانيد براى شما بيان مىكنند.
بدانيد كه حلال وحرام بيش از آن است كه من همه آنها را بشمارم و معرفى كنم و بتوانم در يك مجلس بههمه حلالها دستور دهم و از همه حرامها نهى كنم. پس مأمورم كه از شما بيعت بگيرم وبا شما دست بدهم بر اينكه قبول كنيد آنچه از طرف خداوند عز و جل درباره اميرالمؤمنين على و جانشينان بعد از او آوردهام كه آنان از نسل من و اويند، و آن موضوعامامتى است كه فقط در آنها بپا خواهد بود، و آخر ايشان مهدى است تا روزى كه خداىمدبِّرِ قضا و قدر را ملاقات كند.
اى مردم، هر حلالى كه شما را بدانراهنمايى كردم و هر حرامى كه شما را از آن نهى نمودم، هرگز از آنها بر نگشتهام وتغيير ندادهام. اين مطلب را به ياد داشته باشيد و آن را حفظ كنيد و به يكديگرسفارش كنيد، و آن را تبديل نكنيد و تغيير ندهيد.
من سخن خود را تكرارمىكنم: نماز را بپا داريد و زكات را بپردازيد و به كار نيك امر كنيد و از منكراتنهى نماييد.
بدانيد كه بالاترين امر به معروف آن است كه سخن مرا بفهميد و آنرا به كسانى كه حاضر نيستند برسانيد و او را از طرف من به قبولش امر كنيد و ازمخالفتش نهى نماييد، چرا كه اين دستورى از جانب خداوند عز و جل و از نزد من است، وهيچ امر به معروف و نهى از منكرى نمىشود مگر با امام معصوم.
اى مردم، قرآنبه شما مىشناساند كه امامان بعد از على فرزندان او هستند و من هم به شما شناساندمكه آنان از نسل من و از نسل اويند. آنجا كه خداوند در كتابش مىفرمايد: «وَجَعَلَها كَلِمَةً باقِيَةً فى عَقِبِهِ»، «آن امامت را به عنوان كلمه باقى در نسلاو قرار داد»، و من نيز به شما گفتم: «اگر به آن دو (قرآن و اهل بيت) تمسك كنيدهرگز گمراه نمىشويد».
اى مردم، تقوى را، تقوى را. از قيامت بر حذر باشيدهمانگونه كه خداى عزوجل فرموده: «اِنَّ زَلْزَلَةَ السّاعَةِ شَيْىءٌ عَظيمٌ»، «زلزله قيامت شيئ عظيمى است».
مرگ و معاد و حساب و ترازوهاى الهى و حسابرسىدر پيشگاه رب العالمين و ثواب و عقاب را به ياد آوريد. هر كس حسنه با خود بياوردطبق آن ثواب داده مىشود، و هر كس گناه بياورد در بهشت او را نصيبى نخواهدبود.
بيعت گرفتن رسمى
اى مردم، شما بيش از آن هستيد با يك دست و در يكزمان با من دست دهيد، و پروردگارم مرا مأمور كرده است كه از زبان شما اقرار بگيرمدرباره آنچه منعقد نمودم براى على اميرالمؤمنين و امامانى كه بعد از او مىآيند واز نسل من و اويند، چنانكه به شما فهماندم كه فرزندان من از صلب اويند.
پسهمگى چنين بگوييد: «ما شنيديم و اطاعت مىكنيم و راضى هستيم و سر تسليم فرودمىآوريم درباره آنچه از جانب پروردگار ما و خودت به ما رساندى درباره امر امامتِاماممان على اميرالمؤمنين و امامانى كه از صلب او به دنيا مىآيند. بر اين مطلب باقلبهايمان و با جانمان و با زبانمان و با دستانمان با تو بيعت مىكنيم.
براين عقيده زندهايم و با آن مىميريم و روز قيامت با آن محشور مىشويم. تغييرنخواهيم داد و تبديل نمىكنيم و شك و انكار نمىنماييم و ترديد به دل راه نمىدهيمو از اين قول بر نمىگرديم و پيمان را نمىشكنيم.
تو ما را به موعظه الهىنصيحت نمودى درباره على اميرالمؤمنين و امامانى كه گفتى بعد از او از نسل تو وفرزندان اويند، يعنى حسن و حسين و آنان كه خداوند بعد از آن دو منصوب نمودهاست.
پس براى آنان عهد و پيمان از ما گرفته شد، از قلبهايمان و جانهايمانو زبانهايمان و ضمائرمان و دستهايمان. هر كس توانست با دست بيعت مىنمايد و گرنهبا زبانش اقرار مىكند. هرگز در پى تغيير اين عهد نيستيم و خداوند (در اين باره) ازنفسهايمان دگرگونى نبيند.
ما اين مطالب را از قول تو به نزديك و دور ازفرزندانمان و فاميلمان مىرسانيم، و خدا را بر آن شاهد مىگيريم. خداوند در شاهدبودن كفايت مىكند و تو نيز بر اين اقرار ما شاهد هستى».
اى مردم، چهمىگوييد؟ خداوند هر صدايى را و پنهانىهاى هر كسى را مىداند. پس هر كس هدايت يافتبه نفع خودش است و هر كس گمراه شد به ضرر خودش گمراه شده است، و هر كس بيعت كند باخداوند بيعت مىكند. دست خداوند بر روى دست بيعت كنندگان است.
اى مردم، باخدا بيعت كنيد و با من بيعت نماييد و با على اميرالمؤمنين و حسن و حسين و امامان ازايشان در دنيا و آخرت، به عنوان امامتى كه در نسل ايشان باقى است بيعت كنيد. خداوندبيعت شكنان را هلاك و وفاداران را مورد رحمت قرار مىدهد. و هر كس بيعت را بشكند بهضرر خويش شكسته است، و هر كس به آنچه با خدا پيمان بسته وفا كند خداوند به او اجرعظيمى عنايت مىفرمايد.
اى مردم، آنچه به شما گفتم بگوييد، و به على بهعنوان «اميرالمؤمنين» سلام كنيد و بگوييد: «شنيديم و اطاعت كرديم، پروردگارا مغفرتتو را مىخواهيم و بازگشت به سوى توست». و بگوييد: «اَلْحَمْدُ للّهِِ الَّذىهَدانا لِهذا وَ ما كُنّا لِنَهْتَدِىَ لَوْ لا اَنْ هَدانَا اللّهُ ...» : «حمد وسپاس خداى را كه ما را به اين راه هدايت كرد، و اگر خداوند هدايت نمىكرد ما هدايتنمىشديم. فرستادگان پروردگارمان بهحق آمدهاند».
اى مردم، فضايل على بنابىطالب نزد خداوند ـ كه در قرآن آن را نازل كرده ـ بيش از آن است كه همه را در يكمجلس بشمارم. پس هر كس درباره آنها به شما خبر داد و معرفت آن را داشت او را تصديقكنيد.
اى مردم، هر كس خدا و رسولش و على و امامانى را كه ذكر كردم اطاعت كندبه رستگارى بزرگ دست يافته است.
اى مردم، كسانى كه براى بيعت با او و قبولولايت او و سلام كردن به عنوان «اميرالمؤمنين» با او، سبقت بگيرند آنان رستگارانندو در باغهاى نعمت خواهند بود.
اى مردم، سخنى بگوييد كه به خاطر آن خداونداز شما راضى شود، و اگر شما و همه كسانى كه در زمين هستند كافر شوند به خدا ضررىنمىرسانند.
خدايا، به خاطر آنچه ادا كردم و امر نمودم مؤمنين را بيامرز، وبر منكرين كه كافرند غضب نما، و حمد و سپاس مخصوص خداوند عالم است.