"حج" یکی از بزرگترین اجتماعات دینی تاریخ بشریت است که هر ساله از سوی مسلمانان جهان در ماه‌های ذی‌القعده و ذی‌الحجه برگزار می‌شود و یکی از نمادهای برتر اعلام عبودیت مردم نسبت به خداوند متعال است.

امسال برنامه‌های حج به صورت ویژه برگزار خواهد شد چرا که محدودیت‌های کرونایی بعد از چند سال برداشته شده است؛ برای اطلاع از کم‌کیف برگزاری مناسک حج تمتع امسال خبرگزاری تسنیم گفت‌وگوی مشروحی با حجت‌الاسلام والمسلمین سید عبدالفتاح نواب؛ نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت داشته که در ادامه تقدیم مخاطبان ارجمند می شود:

 مذهب تشیع باشد مانند دعای کمیل، آیا این برنامه‌ها امسال در مکه و مدینه برگزار خواهد شد؟ آیا به سبک و سیاق سال‌های قبل است یا به شکل دیگری برنامه‌ریزی شده است؟

درخواست ما از دولت کشور میزبان این بوده، برنامه‌هایی که پیش از قطع ارتباط دو کشور اجرا می‌شده، دوباره به همان صورت برقرار شود مانند دعای کمیل و برخی دیگر از برنامه‌های دیگر. قطعاً پیشنهادهایی که از ایران اسلامی به کشور میزبان می‌شود هم به نفع ایران اسلامی و هم کشور میزبان است؛ چراکه همیشه در طول تاریخ ایران برای کشور عربستان و کشور میزبان آورده‌ داشته است.

پیروزی مسلمان‌ها در جنگ احزاب یا غزوه خندق نتیجه همفکری و تئوری یک ایرانی به نام سلمان فارسی بود و منجر به پیروزی مسلمانان شد بنابراین ایرانی‌ها با عنایتی که خداوند داشته و ذهن خلاقی که دارند پیشنهادهایشان نه تنها برای کشور میزبان بلکه سایر کشورها آورده داشته است.

درعین حال ما هم به کشورهای اسلامی نیازمند هستیم و باید با برادری و صفا نیازهای همسایگان و کشورهای دیگر را برآورده کنیم و آنها نیز کمک کنند نیازهای ما برطرف شود تا زائران ایرانی بتوانند به راحتی مشرف شوند، اعمالشان را انجام دهند و ان شاءالله با سلامت به کشوربازگردند.

تسنیم: موقعیت جغرافیایی عربستان و آب و هوای گرم آن شرایط خاصی را تحمیل می‌کند مخصوصا به زائرانی که میانسالی را رد کرده‌اند و احتمالا نیازمند یکسری خدمات پزشکی و دارویی هستند، برای این موضوع چه تدابیری درنظر گرفته شده است؟

ما برای حل نیازهای مان نباید صرفا به دنبال آوردن نیرو و کمک‌های انسانی و نیرویی برای کار برویم، بیش از 16 سال است که زائرها ثبت نام کرده‌اند و اگر همین روشی که در گذشته بوده، ادامه پیدا کند فاصله بین آخرین ثبت نام و آخرین اعزام این گروه از زائران بیش از 30 سال می‌شود که خیلی زیاد است.

بسیاری از آنها ناتوان می‌شوند و بسیاری از دنیا می‌روند بنابراین باید تا جایی که امکان دارد این فاصله را کاهش دهیم و براین اساس ازتعداد نیروی خدماتی بکاهیم و از نیروهای داوطلب مردمی که زائر هستند، استفاده کنیم؛ به عنوان مثال در اربعین بیش از سه میلیون زائر مشرف می‌شوند و بسیاری از امور مردم نهاد است؛ یک فرد پزشک است هم پیاده‌روی می‌کند و هم به زائرانی که در موکب‌ها نیاز دارند،‌ کمک می‌کند.

ما باید از وجود این زائران بهره‌مند شویم. امروز یکی از روحانیون کاروان که امسال زائر است و دوره خدمتگذاری‌اش تمام شده می‌گفت آماده است تا هرکاری برای زائران انجام دهد.از این نیروهای زائر در بعثه مقام معظم رهبری، هیئت پزشکی و سازمان حج و زیارت، زیاد داریم؛ باید از آنها بهره‌مند شویم تا بتوانیم نیروی خدماتی کمتری به حج ببریم و به جای آن زائر مشرف شود چراکه هم حج در سال‌های بعد گرانتر می‌شود و هم توانایی افراد در نوبت مانده، کم می‌شود، بنابراین لازم است که در این زمینه حتما یک بازنگری و بازمهندسی و بازآفرینی درکار داشته باشیم.

تسنیم: البته کاروان‌ها نیازمند این هستند یک سری افراد را با خود همراه داشته باشند مانند روحانیان، معین و معینه‌ها؛ شاخص‌های انتخاب این افراد چیست؟

همه کارهای اجرایی اعم از ثبت‌نام، برنامه‌های آموزشی درایران، مقدمات تشکیل جلسات و همین طور انتقال زائر به عربستان، حضور زائر در هتل‌ها، اسکان، تغذیه و حمل و نقل زائر و برنامه‌های مشابه با سازمان حج و زیارت است. هیئت پزشکی برای درمان زائر کار می‌کند و بعثه مقام معظم رهبری نیز همه امور فرهنگی و هدایت کلی کار را برعهده دارد.

هر کدام از این قسمت‌ها براساس نیازمندی‌هایی که دارد نیرو را با شاخص‌های خاص خود جذب می‌کند و آموزش می‌دهد؛ بعد از اینکه جذب و آموزش انجام گرفت به مرور در کارهای سبک‌تر به کارگیری می‌کنند تا ورزیده شود وقتی این کار ورزی‌ها انجام شد با دعوت مدیریت کار، در بخش های اجرایی و یا اداره معنوی کاروان و یا پزشکی کاروان به کار گرفته می‌شود.

تسنیم: تقریبا ظرفیت کاروان‌ها تکمیل شده و یک موضوع مهم برای حجاج این است که از برنامه‌های سفر حج و پیش برنامه‌ها مطلع شوند؛ این کار به چه صورت انجام می‌شود و این اطلاع‌رسانی چگونه است؟

قبل از سفر حج 10 جلسه برای زائران مدینه قبل و 12 جلسه برای زائرین مدینه بعد برگزار می شود، در تمام این جلسات روحانی و مدیر کاروان، پزشک و هیئت پزشکی تمام آنچه را باید برای انجام یک عملیات خوب حج اتفاق بیفتد به زائران می‌گویند و آنها را توجیه می‌کنند. همه کارهایی که در راستای برنامه‌های اجرایی مدیر کاروان است برای زائر بیان و مسائلی که مربوط به انجام مناسک و اعمال و زیارت زائر است، روحانی کاروان اعلام می‌کند.

علاوه بر این در رابطه با برنامه‌های پزشکی، سبک زندگی در سفر از سوی هیئت پزشکی بیان می‌شود البته برخی افراد که پیشگیری‌های لازم را انجام می‌دادند مطلقا به دکتر هم نیاز پیدا نمی‌کردند اما برخی افراد هم تحمل شان کم است و تا گرم شان شد، جلوی کولر می‌روند در صورتی که این کار خطا و بیماری‌زاست.

برخی افراد هم داخل حرمین از ماسک استفاده نمی‌کنند که این موارد درصد ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهد اما افرادی که به این نکات توجه دارند، اتفاقی برایشان رخ نمی‌دهد و با سلامت همه برنامه‌ها را شرکت می‌کنند.

تسنیم: از بزرگان دینی شنیده ایم که سفر حج می‌تواند عامل تحول و تعیین سرنوشت متعالی انسان باشد و در طول عمر یک انسان که مستطیع است، یک‌بار بر او واجب است که باید آن را ادا کند، آیا عبادت دیگری داریم که بتوانیم جایگزین حج کنیم یا خیر؟

اگر کسی مستطیع باشد فقط یک بار درعمرش واجب است که سفر حج را برود اما اگر حجش را انجام داده باشد در سفرهای بعدی بین آن سفرها و اقدامات دیگر خیلی فاصله است؛ ما روایت داریم اگر کسی مشکل برادر دینی‌اش را برطرف کند ثوابی بیشتر از 70 حج عایدش می‌شود؛ مثلا اگر چند نفر از سفر مستحبی حج چشم‌پوشی و هزینه آن را صرف تهیه منزل برای یک خانواده مستضعف کنند، طبق روایات خداوند متعادل ثوابی معادل 70 حج برایشان می‌نویسد.

در جامعه ما هم افراد آسیب‌پذیر کم نیستند؛ بنابراین آن کسانی که حج واجب برعهده‌شان است این سفر را انجام بدهند اما اگر کسی این سفر برایش واجب نشده هزینه سفرش را برای افراد آسیب پذیر خرج کند و طبق روایت امام معصوم ثوابش از 70 حج بیشتر است.

تسنیم: برگزاری دعای عرفه در نهم ذی‌الحجه خیلی مورد توجه ایرانی‌هاست و قبلا هم در مراسم حج این دعا به شکل پرشور و گسترده انجام می‌شد، امسال چطور انجام می‌شود برای افرادی که در حج حضور دارند این مراسم را برگزار می‌کنید یا خیر؟

ما دو برنامه سنگین در روز عرفه داریم که یکی از آنها در صبح عرفه است؛ برنامه برائت از مشرکین و مستکبرین صبح عرفه انجام می‌شود و بعدازظهرعرفه هم دعای عرفه امام حسین(ع) است که در تمام خیمه‌های ایرانی در عرفات برگزار می‌شود. البته صوت خیمه مرکزی که بعثه مقام معظم رهبری است یکسری خیمه‌ها را پوشش می‌دهد اما درعین حال در برخی از خیمه‌ها به صورت خودگردان خود روحانی کاروان انجام می‌دهد.

تسنیم: مسئولان سعودی بارها اذعان کردند که ایرانی‌ها بهترین حج‌گذارهایی هستند که در این مراسم شرکت می‌کنند؛ برای حج امسال در راستای هرچه بهتر و کارآمد برگزار شدن برنامه حجاج ایرانی، برنامه خاصی تدارک دیده شده است؟

ما همیشه در رابطه با مسائلی که مورد تأکید و نظر مجریان ، مسئولان و متصدیان حج عربستان است اطلاعات به روز از آنها می‌گیریم که چه چیزهایی در نظر دارند و سعی می‌کنیم درچارچوب کارهایی که خود زائران بهتر می‌توانند استفاده کنند و مطابق با دستورالعمل‌های آنها کار را دنبال کنیم.

تسنیم: و سوال آخر اینکه در خصوص اجرای برنامه فرهنگی و کلاس‌های توجیهی برنامه‌ریزی‌هایتان چگونه است؟

زائری که قرار است به حج برود، به دنبال این است از نرم‌افزاری که برای این سفر وجود دارد استفاده کند به همین دلیل با روحانی کاروان ارتباط برقرار می‌کند و روحانیون آنها را توجیه می‌کنند. ما برای این کار از چند شیوه استفاده می‌کنیم؛ یک شیوه‌ای که در کاروان به عنوان یک گروه خاص، مشرف شونده حضور می‌یابد؛ برنامه دوم همایش‌های استانی است مثلا این هفته همایشی در استادیوم 12 هزار نفری آزادی در روز شهادت امام صادق(ع) و بعدازظهر همان روز در برخی دیگر از استان‌ها برگزار خواهد شد.

بسیاری از نکاتی که برای جمع باید گفته شود در آن جلسه صحبت می شود و این هم نوعی از اطلاع رسانی است. علاوه بر اینها یکسری نکات است که باید در طول سفر آنهارا یادآوری کنیم؛ ‌ما در طول سفر جلساتی در هتل‌ها با عنوان جلسات انس و معرفت برگزار می‌کنیم. برای این جلسات از سخنرانان‌های خوبی دعوت شده مانند حجت‌الاسلام دکتر رفیعی و آیت‌الله مهدوی از اعضای خبرگان رهبری نیز از اصفهان تشریف می آورند و حجت الاسلام ثمری نیز مشرف می‌شوند که در هتل‌ها حضور پیدا می‌کنند.

برای اعلام اطلاعاتی که مربوط به یک سفر حج مطلوب است، از شیوه‌های مختلف استفاده می‌شود؛ به جز کتاب‌های فراوانی که در این زمینه وجود دارد و برای متقاضیان، ارسال می‌شود، علاوه بر این از طریق فضای مجازی و پیام رسان‌ها نیز کلیپ‌های فراوانی در زمینه‌های مختلف فراهم شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.