نحوه اجرای قربانی مربوط به حجاج ایرانی
عمل قربانی یکی ازموضوعات واجب حج تمتع است که بعد از انجام رمی جمره عقبه صورت می پذیرد و از جمله امور مهم وگسترده اجرایی سازمان حج وزیارت است که نیاز به برنامه ریزی و هماهنگیهای گسترده و دقیق دارد.روابط عمومی سازمان حج وزیارت جهت معرفی مراحل این امر گفتگویی با ناصر حویزاوی ومحسن نظافتی مسئولین واحد مذکور انجام داده که به شرح ذیل ارائه می گردد:
طبیعتاً باتوجه به تعداد قابل توجه حجاج که میبایست قربانی انجام دهند لزوما جهت نظم کار و جلوگیری از هرگونه بهم ریختگی و مشکلات احتمالی نیاز به تنظیم سازوکارهای مناسب برای این امر کاملا ضروری می باشد.درگذشته نه چندان دور ودر دهه های شصت و هفتاد خود زائرین جهت قربانی اقدام می کردند، به این صورت که دام را خریداری و سپس بعد از رمی جمره عقبه آن را به یک شخص ذابح می سپردند تا ذبح نماید و این امر هم با توجه به کثرت جمعیت ونیز از لحاظ بهداشتی نبودن و آلودگی محیط باعث مشکلات عدیده ای می گشت و باتوجه به افزایش تعداد حجاج در سالهای بعد عملا دیگر این روش سنتی جوابگو نبود تا اینکه بانک توسعه اسلامی که با همت کشورهای اسلامی تاسیس شده است طرحی را با همکاری تعدادی از این کشورها ازجمله جمهوری اسلامی ایران از سال 1379 به اجرا درآورده ودر سالهای بعد تکمیل کرد که براساس آن بانک نسبت به تامین گوسفند مورد نیاز و در اختیار قرار دادن آنها اقدام می نماید. در راستای این طرح در منطقه قربانگاه منا 5 کشتارگاه تاسیس گردیده که عبارتند از کشتارگاه های آبی،قرمز،سبز،زرد و مکانیزه معیصم که قربانی مربوط به حجاج ایرانی در کشتارگاه های آبی،قرمز و معیصم صورت می پذیرد و در روز عید قربان تقریباً 50% ظرفیت کشتارگاه ها در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرد.
سازمان حج وزیارت نیز ازهمان اوان اجرای طرح قربانی برنامه ریزیهای لازم جهت همراهی با این طرح مفید وراهگشا را صورت داده بطوریکه در بیش از یک دهه از شروع طرح قربانی همه ساله اجرای آن متحول و از پیشرفت و توسعه بهتری برخوردار بوده است.
بانک توسعه در مرحله اجرای طرح در زمان معین از طریق مناقصه نسبت به خرید دام مورد نیاز اقدام و دام های خریداری شده را در مزرعه نگهداری می نماید سپس از طریق بانک کوپن های ویژه ای که رنگ آنها منطبق بارنگ کشتارگاه ها است چاپ و در اختیار مسئولین امور حج کشورهای اسلامی قرار میگیرد تا در زمان قربانی با ارائه این کوپن ها به کشتارگاه ها ذبح انجام پذیرد.
سازمان حج وزیارت همه ساله با استفاده از تجربه قبلی و کارشناسی لازم و آزمونهای عملی نسبت به انتخاب ذابحین مورد نیاز اقدام و این ذابحین را در موسم حج به عربستان اعزام می کند. در سال جاری برای این امر تعداد 62 نفر ذابح انتخاب و به عربستان اعزام شده اند.عزیزان ذابح قبل از استقرار در قربانگاه و انجام وظیفه اصلی خود در دیگر امور خدمت رسانی به حجاج محترم از جمله امداد و راهنمایی و آشپزخانه های متمرکزنیز بکار گرفته میشوند.در روز عید قربان هر ذابح به طور متوسط می بایست به ذبح 1000 تا 1050 دام را ذبح نماید.
بر اساس برنامه ریزیهای صورت گرفته زائرین محترم ایرانی قبل از اعزام به عربستان وجه قربانی را که درسال جاری برابر 340000 تومان بوده است به حساب واسط سازمان واریز کرده اند و سازمان حج وزیارت نیز با انتقال وجوه ارزی به عربستان آن را به حساب بانک توسعه واریز می نماید.همچنین قبل ازاعزام به عربستان زائران از طریق فرمهای تهیه شده نسبت به دادن وکالت در توکیل به مدیر کاروان جهت نظارت بر روند قربانی به نیابت از ایشان اقدام می نمایند.
در قراردادهای منعقده با بانک توسعه اسلامی این بانک موظف شده است دامهارا منطبق با اصول سلامت و مسائل شرعی مشخص شده توسط هر کشور اسلامی تهیه و در اختیار قرار دهد. از طرف سازمان حج و زیارت نیز با سازوکاری مناسب دامهای تهیه شده مورد بررسی مجدد قرار می گیرد که همه دامها سلامت داشته باشند و منطبق بر اصول شرعی و فقهی برای قربانی حجاج باشند وجهت این کار از ذابحین و روحانیون ناظر کمک گرفته می شود.
در ادامه کار ذابحین محترم در قربانگاه ها مستقر می شوند و بعد از اذان صبح روز عید و اقامه نماز صبح شروع بکار ذبح می نمایند و این امر تا غروب روز عید ادامه خواهد داشت.جهت اطمینان حجاج محترم از روندذبح دام و انجام پذیرفتن قربانی برای هر یک از حجاج محترم ایرانی قبلا از طرف سازمان حج وزیارت کارتهایی تهیه و در اختیار کاروانها قرار گرفته که طی آن ازهر کاروان 4 نفر(مدیر یا معاون کاروان،روحانی یا معین کاروان،و دونفر نماینده کاروان و زائرین) در زمان ذبح دام های مربوط به هر کاروان در محل قربانگاه حضور داشته و بر امر قربانی کردن نظارت دارند.
طبق روندهای تهیه شده از طریق قرعه کشی به وسیله سیستمهای نرم افزار رایانه ای برای نوبت دهی به کاروان ها جهت انجام دادن قربانی های مربوطه اقدام گردیده و به نوبت امور ذبح دامها انجام خواهد گرفت.ذکر این نکته نیز لازم است که در روز عید ابتدا قربانی متعلق به افراد مشمول وقوف اضطراری و سپس برای افراد وقوف اختیاری ذبح خواهد گردید.در طی روند ذبح ابتدا مدیر و یا نماینده کاروان که در منطقه جمرات در کنار کاروان مستقر است از طریق تلفن به نماینده های کاروان در محل قربانگاه خبر می دهد که اعمال مربوط به رمی جمره عقبه آن کاروان صورت پذیرفته است و سپس کار قربانی صورت پذیرفته و از طریق نماینده های کاروان پایان امر قربانی به کاروان اطلاع داده می شود تا بتوانند اعمال بعدی را انجام دهند.
مسئولین طرح قربانی با اشاره به اینکه دامها همه ساله از طریق مناقصه بانک توسعه اسلامی از کشورهای مختلفی تهیه و به عربستان منتقل میشوند اعلام داشتند بنا به گفته مسئولان بانک توسعه دامهای سال جاری بیشتر از کشورهای آفریقایی تهیه شده اند و پس از ذبح و آماده سازی برای مصرف نیازمندان واقعی ارسال خواهد شد.
آقایان حویزاوی و نظافتی در پایان نکاتی را از باب توصیه به مسئولین کاروان ها و حجاج محترم اعلام داشتند که از این قرار است:گاهی برخی از عوامل در روز عید باعث کندی روند قربانی شده و حتی در برخی مواقع باعث میگردد امر قربانی برخی از کاروان ها به روز بعد از عید موکول شود؛باید توجه داشت کار ذبح دام بخشی از امور اجرایی در قربانگاه است و بخش مهم دیگر آن امور سلاخی وآماده سازی ذبیحه هاست که نه از طریق عوامل سازمان حج وزیارت که از طریق عوامل کشتارگاه ها صورت میگیرد و با عنایت به سختی و وقت گیر بودن آن معمولا به کندی پیش رفته درنتیجه روند اجرای قربانی را مختل می نماید ؛ همچنین برخی مواقع به علت ترافیک در مسیر،دامها به موقع به محل قربانگاه منتقل نمی شوند و یا حتی در پاره ای از مواقع مشکلات فنی از جمله قطعی برق باعث بروز اختلال در امر کشتار می شود. لذا از مسئولین محترم کاروانها و نیز زائرین محترم تقاضا می گردد با حفظ نظم و ارامش و اطمینان لازم به مدیران و مسئولین کاروانها و خدمتگزاران خود در سازمان حج وزیارت با صبر و حوصله لازم منتظر انجام امور قربانی باشندتا ان شاءا... این قسمت از اعمال نیز به نحو شایسته و مطلوبی طی گردد.