رئیس سازمان حج و زیارت به تشریح اتفاقات و شبهاتی که درباره وضعیت حج تمتع امسال به وجود آمد، پرداخت و گفت: برخی کشورها با انصراف از حج تمتع، بار مالی را از دوش عربستان برداشتند.
علیرضا رشیدیان، رئیس سازمان حج و زیارت در جلسه توجیهی کاروان‌های حج تمتع که امروز به صورت آنلاین برگزار شد، با اشاره به تشریح اقدامات کشورمان برای حضور در مناسک حج تمتع امسال پرداخت و گفت: با توجه به شیوع کرونا امسال، حج تمتع فقط برای ساکنان عربستان برگزار می‌شود و هیچ ایرانی در این مناسک حضور ندارد.
لغو حج تمتع برای سایر کشورها از سوی عربستان بدون مشورت
وی با اشاره به بلاتکلیفی ایران و سایر کشورها برای برپایی حج تمتع سال جاری به دلیل عدم اطلاع‌رسانی به موقع سعودی‌ها، گفت: وزارت حج عربستان ۲ تیر در تماس تلفنی اعلام کرد که امسال عربستان میزبان هیچ زائری از کشورهای خارجی به عربستان نخواهد بود و بنا دارند حج را با حضور اتباع عربستانی و سایر کشورها که در عربستان ساکن هستند، برگزار کند.
وی با بیان اینکه سعودی‌ها اعلام کردند با تصمیم وزارت حج عربستان از تمامی کشورها زائر خواهیم داشت، افزود: ما نیز اعلام کردیم با توجه به تعطیلی کنسولگری ایران در عربستان، هیچ ایرانی در عربستان وجود ندارد. بنابراین امسال از ایران زائری در حج تمتع شرکت نمی‌کند. اما عربستان تصمیم خود را گرفته بود و بدون مشورت که سنت پیامبر (ص) و توصیه قرآن کریم است، حج تمتع را برای سایر کشورها لغو کرد.
رشیدیان درباره شبهاتی که در موضوع حج تمتع امسال مطرح شده است، تصریح کرد: عملیات اجرایی حج هر ساله بعد از ۱۴ ذی الحجه آغاز می‌شود. بر همین اساس، کارگروه آسیب شناسی حج امسال نیز از ۱۴ ذی الحجه ۹۸ فعالیت خود را آغاز کرد و با پیگیری‌های صورت گرفته برخی سیاست‌ها و رویکردها با نظر نماینده ولی فقیه، تغییر کرد و پس از جمع‌بندی، در جلسه شورای عالی حج مطرح و در نهایت ۱۷ آذر ۹۸ منجر به امضای تفاهم نامه با وزیر حج عربستان شد.
در تمام جلسات پیگیر حقوق خانواده شهدای مسجدالحرام و منا هستیم
وی با بیان اینکه در تفاهم‌نامه حج به وظیفه عربستان برای تأمین امنیت، کرامت، عزت حجاج در طول حضور در مدینه و مشاعر مقدسه تاکید شد، گفت: سازمان حج و زیارت در تمامی تعاملات با عربستان موضوع مطالبه حقوق شهدای منا و مسجدالحرام را در دستور کار قرار داد و در مذاکرات ۱۷ آذر هم مطرح کرد که این موضوع در صورتجلسه به صورت مکتوب قید شده است.
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به اینکه بعد تفاهم نامه مقرر شد ۸۷ هزار و ۵۰۰ زائر ایرانی به حج ۹۹ مشرف شوند، خاطر نشان کرد: پس از امضای تفاهم‌نامه، از ۴ بهمن ۹۸ هیأت ایرانی برای مذاکرات مسکن، حمل و نقل و تدارکات در عربستان حاضر شد و با توجه به اینکه برای ثبت نام نیازمند بودیم تا گروه قیمتی را مشخص کنیم، برای همین در خصوص تدارکات و حمل و نقل و اسکان مذاکراتی هم انجام شد و در ۳۰ بهمن نیز با توجه به اینکه مبانی قیمت گذاری حج، نرخ ارز تخصصی یافته دولت به عملیات حج است، مصوبه هیات دولت را برای ۳۰۰ میلیون دلار اخذ کردیم.
رشیدیان با بیان اینکه از همان زمان بحث قیمت‌گذاری و تعیین گروه‌های قیمتی حج صورت گرفت، افزود: با برنامه‌ریزی انجام شده، هزینه حج تمتع برای کاروان‌ها از ۳۲ تا ۴۱ میلیون تومان پیش‌بینی و متوسط هزینه حج تمتع ۳۵ میلیون تومان شد.
اولین نامه سعودی‌ها به ایران درباره حج ۹۹/ تعهد جدیدی ایجاد نکنید
وی با اشاره به اینکه روز اعلام ثبت‌نام، برنامه‌های حج از ابتدا تا پایان عملیات حج و بازگشت حجاج انجام گرفته بود، گفت: دوم اسفند قرار شد ثبت‌نام آغاز شود که بنا بر همزمانی با انتخابات مجلس به ۹ اسفند موکول شد و در این تاریخ عملیات اجرایی حج و تصمیم‌گیری‌ها نهایی شده بود. اما ۲۵ اسفندماه نامه وزیر حج عربستان از طریق وزارت حج عربستان به ما تحویل شد که در آن نامه، سعودی از ما خواسته بود با توجه به شیوع کرونا ایجاد تعهد جدیدی نکنیم. این امر در حالی بود که تا آن زمان بیش از ۴۷ هزار نفر ثبت‌نام کرده و ۳۵ هزار نفر نیز هزینه قسط اول را واریز کرده بودند.
رشیدیان با بیان اینکه در نامه سعودی‌ها به لغو حج اشاره نشده بود و فقط خواستار عدم ایجاد تعهد جدید شده بودند، تصریح کرد: پیرو مذاکرات و ثبت‌نام از زائران، آمادگی‌ها برای حضور در حج تمتع از جلسات ساماندهی کاروان‌ها و اقدامات عملی شروع شد و به منظور توجیه زائران جلسات آموزشی برای جلوگیری از شیوع کرونا به صورت مجازی برپا شد و البته در شهرهایی با وضعیت سفید این جلسات حضوری و با رعایت نکات بهداشتی صورت گرفت.
انصراف ۵۰۰ هزار زائر از حج تمتع ۹۹/ کشورهایی که بار مالی حج را از دوش عربستان برداشتند
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به اینکه ما با توجه به شرایط، نامه‌ای به وزیر حج عربستان در ۱۷ فروردین ۹۹ ارسال کردیم تا الحاقیه پروتکل سلامت به تفاهم نامه حج عربستان اضافه شود، گفت: پیشنهادهایی از جمله غربالگری زائران در این نامه مطرح شد، اما جوابی از سوی دولت عربستان نداشتیم و مسوول نمایندگی کشورمان که در مکه مستقر بود، موضوع را پیگیری کرد و بعد هم که به ایران منتقل شد، همچنان پیگیر بود، ولی نتایجی حاصل نشد.
وی با بیان اینکه هر بار که برای وضعیت حج تمتع امسال با عربستان تماس می‌گرفتیم، آنها فقط ما را به صبر دعوت می‌کردند، افزود: ۱۹ خرداد ۹۹ بنا شد نامه دیگری برای گلایه از بلاتکلیفی حجاج کشورها به ویژه کشورمان به وزیر حج عربستان ارسال کنیم، اما احساس کردیم طرف سعودی در حال زمان‌کشی است و برخی کشورهایی که تعامل بیشتری با عربستان داشتند، به ترتیب انصراف دادند و هزینه را از دوش عربستان برداشتند؛ تا جایی که کشورهایی همچون اندونزی، مالزی، هند، برونئی و آفریقای جنوبی که ظرفیتی بالغ بر ۵۰۰ هزار حاجی داشتند، از حضور در حج تمتع امسال انصراف دادند.
بررسی سناریوهای مختلف حج ۹۹
رئیس سازمان حج و زیارت ادامه داد: فکر می‌کردیم با توجه به انصراف این کشورها، حج تمتع با درصدی از سهمیه کشورها برپا می‌شود. بر همین اساس نیز درخواست جلسه عالی حج داشتیم و دو سناریو از بین سناریوهای محتمل را در نظر گرفته و بررسی کردیم.
رشیدیان با بیان اینکه ما در عملیات معمولی حج فقط یک کار داشتیم، اما امسال سناریوهای مختلف را باید احصا و بررسی کرده و بر اساس آن دستورالعمل‌هایی پیش بینی می‌کردیم، گفت: یکی از احتمالات، لغو حج و دیگری هم برپایی حج با ظرفیت محدود بود که برنامه‌های ما در جلسه شورای عالی حج اعلام شد. پس از آن برای حفظ سلامت حجاج، در حوزه بهداشت و درمان برای هر کدام از امور دستورالعمل‌هایی تعیین شد تا در صورت اعزام زائران، مشکلی برای سلامت حجاج ایجاد نشود.
پرداخت ۲۰۰ میلیارد تومان هزینه حج به هواپیمایی هما
رئیس سازمان حج و زیارت با اشاره به اینکه ما پس از بررسی احتمالات از ۱۲ مرجع عالیقدر نیز درباره وضعیت حج در بحران کرونا استفتا کردیم تا سلامت زائران به خطر نیفتد، افزود: در نهایت برای اینکه با کشورهای مسلمان دیگر تعامل داشته باشیم، با مسوولان حج برخی کشورها مذاکراتی داشتیم که آنها هم درباره بلاتکلیفی از سوی عربستان با ما هم نظر بودند، اما چاره‌ای جز صبر و نظر نهایی سعودی‌ها نداشتیم.
وی با بیان اینکه پس از بررسی احتمال اعزام زائر با محدودیت‌ها هزینه‌های حج را بررسی کردیم، خاطرنشان کرد: هزینه پرواز زائران مبلغی معادل با ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان می‌شد که ۴۰ درصد قیمت قرارداد هواپیمایی یعنی ۲۰۰ میلیارد تومان را به هواپیمایی هما پرداخت کردیم.
تلاش ما کاهش هزینه‌ها برای حجاج است
رشیدیان با اشاره به اینکه پس از اعلام سعودی‌ها مبنی بر لغو حج تمتع در دوم تیرماه دو راهکار داشتیم، اظهار داشت: یکی اینکه با توجه به لغو حج، ثبت نام نیز باطل و هزینه‌ها بازگردانده شود و برای حج سال آینده با نرخ جدید ثبت‌نام صورت گیرد. اما این امر با توجه به تحولات ارزی در کشور و حتی جهان که دلار به بالای ۲۰ هزار تومان رسید، برای زائر حج به معنای جهش شدید قسمت حج بود. از طرفی هم در عربستان برخی موارد همچون افزایش قیمت سوخت، حمل و نقل و مالیات ما را در شرایط ابهام قرار داد.
وی افزود: از طرفی هم وضعیت کرونا را نمی‌دانیم و مشخص نیست که در تفاهم‌نامه حج ۱۴۰۰ که آذرماه با طرف سعودی منعقد می‌شود، وضعیت حج به چه صورت خواهد بود. با این شرایط برای ما راحت‌ترین کار بازگرداندن هزینه حج به زائران بود. اما چون خود را متعهد به حجاج می‌دانیم، به عنوان وکیل و خادم آنها، تصمیم گرفتیم هر چه به صلاح و صرفه زائر است، دنبال کنیم.
واریز ۱.۸ میلیارد تومان از هزینه حج به بانک مرکزی
رئیس سازمان حج و زیارت با بیان اینکه مقرر شد زائرانی که ثبت‌نام کردند با هزینه حج امسال به حج ۱۴۰۰ مشرف شوند، تصریح کرد: برای این کار بانک مرکزی ابلاغ کرد که ما باید کل ریالِ ۳۰۰ میلیون دلار را پرداخت کنیم که با توجه به اینکه ۷۴ هزار و ۸۱۴ نفر از زائران واریز وجه کرده بودند، ما حدود یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان به بانک مرکزی واریز کردیم.
وی ادامه داد: اگر کل زائرانی که ثبت نام کردند، به طور متوسط ۳۵ میلیون تومان هزینه حج را پرداخت کنند، یعنی زائران که ثبت‌نام قطعی کردند در قسط دوم باید ۱۰ میلیون مانده را پرداخت کنند و ما برای پرداخت ۱۰۰ میلیون دلار مرحله سوم باید ۹۰۰ میلیارد به بانک مرکزی بپردازیم. البته این بدون محاسبه ۲۰۰ میلیارد تومان پولی است که برای پیش پرداخت هواپیمایی پرداخت کردیم.
شرط بانک مرکزی برای تثبیت ارز حجاج، واریز وجه به طور کامل است
رشیدیان با بیان اینکه بر اساس برنامه‌ریزی تنها افرادی ثبت نام و پول واریز کردند، با قیمت حج امسال به حج ۱۴۰۰ اعزام می‌شوند، گفت: ما باید ساماندهی و ساختار کاروان‌ها را حفظ کنیم. بر همین اساس برای تثبیت هزینه حج، زائران باید هزینه را به طور کامل پرداخت کنند. چرا که شرط بانک مرکزی برای ما، واریز وجه به طور کامل است که درصدد انجام آن هستیم. همچنین افرادی که هزینه حج را پرداخت نکردند، پس از مذاکره با طرف سعودی و مشخص شدن سهمیه ایران برای حج ۱۴۰۰، بر اساس نرخ سال آینده به حج مشرف می‌شوند.