حضرت امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) در اولین روز ماه رمضان در مسجد کوفه ضمن ایراد خطبه‌ای زیبا در وصف ماه مبارک رمضان، به پیش ‌بینی پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) دربارۀ شهادت خویش در این ماه اشاره کرد.
ای مردم! این ماه، ماهی است که خداوند، آن را بر ماه ‏های دیگر برتری داده است، مانند برتری ما اهل ‏بیت بر دیگر مردم و آن، ماهی است که درهای آسمان و درهای رحمت، در آن گشوده می‏ شوند و درهای آتش در آن بسته می‏ گردند. و ماهی است که در آن ندا شنیده می ‏شود و دعا مستجاب می‏ گردد و گریه مورد ترحّم قرار می‏ گیرد. ماهی است که در آن، شبی وجود دارد که فرشتگان از آسمان فرود آمده، بر مردان و زنان روزه ‏دار، به اذن پروردگارشان تا طلوع سپیده سلام می ‏دهند و آن شب، «شب قدر» است. دو هزار سال پیش از آن که آدم (علیه‏ السلام) آفریده شود، ولایت من در آن شب، مقدّر شد. روزه گرفتن آن، برتر از روزه ‏داری هزار ماه است و عمل در آن، برتر از عمل در هزار ماه است. ای مردم! خورشید ماه رمضان بر مردان و زنان روزه ‏دار، با رحمت می ‏تابد و ماه آن با رحمت بر آنان نورافشانی می ‏کند و هیچ روز و شبی از این ماه نیست، مگر آن که پروردگار متعال، بر سر این امّت، نیکی می‏ افشاند. پس هر کس از ریزش نعمت الهی ذرّه‏ ای بهره‏ مند گردد، در روز دیدارش با خدا، نزد خداوند، گرامی خواهد بود و هیچ بنده‏ ای نزد خدا گرامی نگردد، مگر آن که خداوند، بهشت را جایگاه او قرار می ‏دهد.
بندگان خدا! این ماه شما، همچون دیگر ماه‏ ها نیست. روزهایش برترین روزهاست و شب‏ هایش برترین شب‏ ها و ساعاتش برترین ساعات است. آن، ماهی است که شیطان ‏ها در آن در بند و زندانی ‏اند؛ ماهی که خداوند در آن، روزی‏ ها و اجل ‏ها را می ‏افزاید و میهمانان خانه ‏اش را می‏ نویسد؛ ماهی که اهل ایمان با آمرزش و رضای الهی، با شادی و نعمت ‏های الهی، و با خشنودی فرمانروای دادگر و توانا، پذیرفته می‏ شوند. شنیدم که دوستم پیامبر خدا می‏ فرمود: هر کس از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت می‏ شود ای روزه‏ دار! در کار خویش نیک بنگر، که در این ماه، میهمان پروردگار خویش هستی . بنگر که در شب و روزت چگونه ‏ای و چگونه اعضای خود را از نافرمانی خدا حفظ می‏ کنی. بنگر تا مبادا شب در خواب باشی و روز در غفلت؛ پس این ماه بر تو بگذرد و بار گناهت همچنان بر دوشت مانده باشد؛ پس آنگاه که روزه‏ داران پاداش ‏های خود را می ‏گیرند، تو از زیانکاران باشی و آنگاه که به کرامت فرمانروای خویش نایل می ‏شوند، از محرومان گردی و آنگاه که به همسایگی با پروردگارشان سعادتمند می ‏شوند، تو از طردشدگان باشی! ای روزه ‏دار! اگر از درگاه صاحبت رانده شوی، به کدام درگاه روی خواهی آورد؟ و اگر پروردگارت محروم سازد، کیست که روزی ‏ات دهد؟ و اگر تو را خوار شمرد، کیست که اکرامت کند؟ و اگر ذلیلت ساخت، کیست که عزّتت بخشد؟ و اگر تو را واگذاشت، کیست که یاری‏ ات کند؟ و اگر تو را در جمع بندگانش نپذیرفت، بندگی ‏ات را به آستان چه کس خواهی برد؟ و اگر از خطایت در نگذشت، برای آمرزش گناهانت به که امید خواهی بست؟ و اگر حقّ خویش را از تو طلبید، حجّت تو چه خواهد بود؟ ای روزه ‏دار! در شب و روزت با تلاوت کتاب خدا، به او تقرّب بجوی، که همانا کتاب خدا، شفیعی است که روز قیامت، شفاعتش برای قرآن ‏خوانان پذیرفته است و با خواندن آیات آن، از درجه ‏های بهشت بالا می‏ روند. مژده ای روزه ‏دار! تو در ماهی هستی که روزه ‏داریت در آن، واجب، نَفَس کشیدنت در آن، تسبیح، خُفتنت در آن، عبادت، طاعتت در آن، پذیرفته، گناهانت در آن، آمرزیده، صداهایت در آن، شنیده ‏شده، و مناجات در آن، مورد ترحّم است. از حبیبم پیامبر خدا شنیدم که می ‏فرمود: خداوند متعال را در هنگام افطار هر شب ماه رمضان، آزادشدگانی از آتش است که شمار آنان را کسی جز خداوند نمی‏ داند. شمار آنان، نزد او در علم غیب است. پس چون آخرین شب این ماه شود، خداوند به شمار همه کسانی که در تمام این ماه آزاد کرده، آزاد خواهد نمود. مردی از قبیله هَمْدان برخاست و گفت: ای امیرمۆمنان! از آنچه حبیب تو درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو. مژده ای روزه دار! تو در ماهی هستی که روزه ‏داریت در آن، واجب، نَفَس کشیدنت در آن، تسبیح، خُفتنت در آن، عبادت، طاعتت در آن، پذیرفته، گناهانت در آن، آمرزیده، صداهایت در آن، شنیده ‏شده، و مناجات در آن، مورد ترحّم است فرمود: باشد! شنیدم که برادر و پسر عمویم، پیامبر خدا، می ‏فرمود: «هر کس ماه رمضان را روزه بدارد و خود را در این ماه از حرام ‏ها نگه دارد، وارد بهشت می ‏شود.» آن مرد همدانی گفت: ای امیرمۆمنان! از آنچه برادر و پسر عمویت درباره ماه رمضان فرمود، بیشتر بگو. فرمود: باشد! شنیدم که دوستم پیامبر خدا می ‏فرمود: «هر کس از روی ایمان و به خاطر اجر الهی، [ماه] رمضان را روزه بدارد، وارد بهشت می ‏شود.» مرد همدانی گفت: ای امیرمۆمنان! از آنچه دوستت درباره این ماه فرمود، بیشتر بگو. فرمود: باشد! شنیدم که سَرور اوّلین و آخرین، پیامبر خدا می‏ فرمود: «هر کس [ماه] رمضان را روزه بدارد و در شب‏ های آن حرام نخورد، وارد بهشت می‏ شود.» مرد همدانی گفت: ای امیر مۆمنان! از آنچه سرور اوّلین و آخرین با تو درباره این ماه گفت، بیشتر بگو. فرمود: باشد! شنیدم که برترینِ پیامبران و فرستادگان و فرشتگان مقرّب می‏ فرمود: «همانا سَرور اوصیا، در سَرور ماه‏ ها کشته می ‏شود.» گفتم: ای پیامبر خدا! سرور ماه ‏ها، کدام است و سرور اوصیا کیست؟ فرمود: «امّا سرور ماه ‏ها، ماه رمضان است و امّا سرور اوصیا، تویی، ای علی!» گفتم: ای پیامیر خدا! آیا چنین خواهد شد؟ فرمود: آری، به پروردگارم سوگند! همانا نگون ‏بخت‏ ترینِ امّت من، برادرِ پی ‏کننده ناقه ثمود، برمی ‏خیزد و ضربتی بر فرق سرت می ‏زند که محاسنت از خون آن، رنگین می‏ شود. پس مردم شروع به گریه و شیون کردند. و حضرت امیرالمؤمنین امام علی (علیه ‏السلام) خطبه ‏اش را به پایان برد و فرود آمد .