سعید اوحدی با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری یکشنبه شب شبکه دو سیما با اشاره به فرآیند مذاکرات هئیت های ایرانی و عربستانی درباره حج امسال افزود: عربستان در طول مذاکرات بیش از 11 مورد محدودیت را در تفاهم نامه قید کرده بود که در سال های قبل این محدودیت ها را نداشتیم.

وی گفت : در دور نخست مذاکرات که با سه ماه تاخیر در 26 فروردین انجام شد به صورت شفاف خواسته های ایران را مطرح کردیم.

اوحدی ادامه داد: به وزیر حج و هئیت مذاکره کننده اعلام کردیم که پارسال فاجعه عظیمی را به عنوان اتفاق بی سابقه در طول تاریخ حج داشتیم و 7 هزار زائر از دنیای اسلام مظلومانه به شهادت رسیدند.

وی افزود: آنها قربانی سوء تدبیر ، سوء مدیریت و قصور در ارائه خدمات شدند و هیچ پاسخی از طرف عربستانی ارائه نشد.

اوحدی اضافه کرد: به طرف سعودی اعلام کردیم این 11 مورد محدودیت هایی را که در تفاهم نامه نوشتید به هیچ وجه مورد قبول نیست.

رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان در تشریح این محدودیت ها گفت: آن ها علاوه بر اعمال محدودیت استفاده زائران ما از هواپیمایی و ناوگان حمل و نقل جمهوری اسلامی ایران و ویزا، 9 مورد محدودیت های دیگر را هم اعمال کرده بودند.

اوحدی افزود: معمولا از سال های گذشته روال این بود که در مذاکرات، دغدغه ها و پیشنهادات مطرح می شد و جمع بندی شامل یک تفاهم نامه دو طرفه ای بود که با موافقت دو طرف امضا ء می شد.

وی ادامه داد: پیشنهادات خود را به طرف سعودی ارائه و دغدغه های مردم کشورمان را مطرح کردیم تا شاهد تکرار فاجعه پارسال نباشیم.

اوحدی افزود: پس از مذاکرات در هئیت های کارشناسی دو طرف تفاهم شد 11 بند منفی و محدود ساز زائران ما برداشته شود و به جای آن پیشنهادات ما لحاظ شود اما متاسفانه این گونه نشد.

وی گفت: روح حاکم بر تفاهم نامه پیشنهادی آن ها مانند پارسال نبود و تفاهم نامه یک طرفه به صورت ابلاغ ، تحکم آمیز و دستوری بود.

رئیس سازمان حج و زیارت ادامه داد : به آنها اعلام کردیم که عزت و کرامت زائر حق زائر ایرانی است و باید از امکانات ناوگان داخل استفاده کنیم .

اوحدی گفت: در مذاکراتمان سه ساعت و نیم طول کشید تا طرف سعودی را قانع کنیم که انتقال زائر بدون استفاده از ناوگان حمل و نقل داخلی ممکن نیست.

وی افزود: در خصوص ویزا هم اعلام کردند که باید با وزارت خارجه عربستان هماهنگ کنند و راهکاری هم در این باره تا آن لحظه ارائه نکردند.

اوحدی گفت: آنها درتفاهم نامه اعلام کردند که هر گونه نصب پرچم در ساختمان های ایران در زمان اقامت و در مسیرهای حرکت زائران ایرانی ممنوع است.

وی با بیان اینکه راهکارهای تامین امنیت زائران را به صورت شفاف به آن ها اعلام کردیم افزود: یکی از آن ها این بود که در مسیرهای پر ازدحام اطلاع رسانی خود را با تابلوهای حاوی پرچم ایران انجام دهیم.

اوحدی با تاکید بر اینکه سعودی ها به حج ایران نگاه سیاسی دارند گفت:آن ها تعداد درمانگاه های ایران را به 3 درمانگاه در مدینه و 4 درمانگاه در مکه محدود کردند در حالی که قبلا 12 درمانگاه شبانه روزی داشتیم و داروهای زائران را از ایران منتقل می کردیم.

وی ادامه داد: 10 مورد محدودیت امکان بردن دارو از ایران را در این تفاهم نامه به صورت تحکمی و دستوری قید کرده بودند و حتی جزئیات اسامی پزشکان ما از جمله اینکه چه تعداد پزشک عمومی و متخصص باشند در این تفاهم نامه گنجاندند که در سال های قبل این محدودیت ها را نداشتیم .

رئیس سازمان حج و زیارت اضافه کرد: یکی دیگر از محدودیت هایی را که اعمال کرده بودند این بود که اسامی کارکنان بعثه مقام معظم رهبری و سازمان حج و زیارت را به همراه سمت و سوابق آن ها می خواستند.

اوحدی درباره موضوع دستبندهای حجاج ما هم با اشاره به اینکه رسانه های ما به شکل صحیح به این موضوع نپرداختند، گفت: ما خودمان در راهکارهایی که با استفاده از کارشناسان دانشگاه تهران برای تامین امنیت زائران کارشناسی کرده بودیم به این جمع بندی رسیدیم که مچ بند الکترونیکی داشته باشیم همان طور که در سال های گذشته کارت های پی وی سی برای شناسایی زائران داشتیم.

وی افزود: در فاجعه منا برخی از پلاک ها در ازدحام جمعیت از بند گردن جدا شد و مشکلات جدی را برای تشخیص هویت زائران ما ایجاد کرد به همین علت مچ بند الکترونیکی را در دستور کار قرار دادیم.

اوحدی اضافه کرد: این مچ بند، برنامه نرم افزاری شامل اطلاعات محل اقامت، مشخصات زائر و کاروان و شماره تلفن مدیر آن است که اگر به هرشکلی زائر ما گم شد از این اطلاعات استفاده شود.

رئیس سازمان حج و زیارت گفت: این موضوع را به دولت عربستان اعلام کردیم اما آن ها اعلام کردند خودمان مچ بندی را طراحی می کنیم و اجازه نمی دهیم که شما خودتان مچ بند را طراحی کنید.

اوحدی تاکید کرد: محدودیت هایی را که طرف عربستانی اعمال کرده بود نشان دهنده نبود اراده جدی آن ها بود و هیچ کدام از 11مورد محدودیتی که اعمال کرده بودند ضرورت نداشت.

وی گفت: یکی از محدودیت ها این بود که زائران ایرانی حق برگزاری هیچ گونه مراسمی را در محل های اقامت ندارند.

اوحدی افزود: وزیر حج عربستان در مسایل اجرایی هم در دور اول و هم در دور دوم مذاکرات در مقابل خواسته های منطقی ما، منطقی را برای پاسخگویی نداشت.

رئیس سازمان حج و زیارت گفت: برای حج سال آینده پیگیریم تا این حق شرعی انجام شود و پیگیر سهمیه امسال هم هستیم.

اوحدی برخی دیگر از محدودیت هایی را که عربستان برای زائران ما درنظر گرفته بود تشریح کرد و افزود: ما به آن ها اعلام کردیم که در مسیرهای پرتردد از جمله در رمی جمرات باید چادرهای امداد و مراکز پزشکی ما مستقر شوند اما آن ها موافقت نکردند و آن را ممنوع و صراحتا اعلام کردند هرگونه استقرار درمانگاه های پزشکی در منا و عرفات ممنوع است در حالی که آن ها باید استقبال کنند.

وی گفت: ما باید در فضای مشورتی توسعه خدمات را برای زائران اعمال کنیم نه اینکه برای آن ها محدودیت ایجاد کنیم .

اوحدی ادامه داد: فرآیندصدور ویزای الکترونیکی که پس از 8 ساعت مذاکره آن را پذیرفتند بسیار پیچیده است و فقط یک ماه باید شبانه روزی وقت بگذاریم و حدود 20 قرارداد از جمله مسکن و حمل و نقل را در یک سامانه نرم افزاری عربستان وارد کنیم تا منجر به صدور آن ویزا شود.

وی گفت: نبود انسجام و هماهنگی میان دستگاه های سعودی و نبود اراده واحد برای استقبال و پذیرش زائران ایرانی کاملا مشخص بود و این ناهماهنگی و نبود انسجام موجب کند شدن پیشرفت مذاکرات می شد.

اوحدی با اشاره به اینکه پارسال 40 مورد دستگیری زائران ایرانی در بقیع و مسجد الحرام به بهانه های واهی داشتیم افزود: زائران ما را 2 تا 3 روز بازداشت کردند سپس بدون عذرخواهی ، اعلام کردند که سوتفاهم پیش آمد .

رئیس سازمان حج و زیارت گفت: امسال به وزیر حج عربستان اعلام کردیم که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با همانگی سوئیس پیشنهادی را از طریق سفارت سوئیس برای ریاض ارسال کرد و وزیر حج عربستان دریافت آن را تائید کرد از آنها خواستیم موضوع تضمین خدمات کنسولی و امنیت را در تفاهم نامه قید کنند اما آنها اعلام کردند در اختیار ما نیست و باید با وزارت خارجه هماهنگ کنیم .

اوحدی افزود: طرف سعودی موضوع دعای کمیل را مطرح کرد اما به آن ها گفتیم مشکل ما با شما این نیست بلکه این ها بهانه است و مشکل این است که مذاکرات را 5 ماه بدون توجیه به تاخیر انداختید .

وی با تاکید بر اینکه‌ حج یک امر واجب است و کسی نباید مانع زائر شود اضافه کرد: اگر عربستان ادعای میزبانی را دارد باید تسهیلات لازم را برای مهمانان خدا فراهم کند.

در ادامه مدیر حوزه های علمیه کشور در ارتباط تلفنی با این برنامه گفت: اقدام دولت سعودی نسبت به سفر زائران ما از مصادیق بارز صد عن سبیل الله است.

آیت الله سیدهاشم حسینی بوشهری افزود:‌ مراجع بزرگوار تقلید در بیانات و اظهار نظرهای خود بر لزوم حفظ عزت و کرامت زائران خانه خدا تاکید کردند.

وی گفت:‌ رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان و بعثه مقام معظم رهبری بر همین مبنا تلاش کردند تا زائران ما امسال هم توفیق زیارت خانه خدا را به صورت آبرومند داشته باشند اما عربستان همکاری نکرد و کارشکنی کرد.

آیت الله حسینی افزود: آشکار است که سعودی ها اراده جدی ندارند و آنها می خواهند زائران ما امسال به حج مشرف نشوند.

وی ادامه داد: در سال های گذشته هم کارشکنی ها و اذیت و آزار زائران و اهانت به روحانیون ما کم نبود اما ضمن دادن تذکرات لازم به آنها همه اینها برای یک موضوع مهمتر و بجا آوردن مناسک حج نادیده گرفته می شد.

آیت الله حسینی بوشهری با تاکید بر اینکه سعودی ها برای حج ایرانی ها مانع ایجاد کردند افزود: از نظر فقهی و شرعی حتی اگر کسی استطاعت مالی برای حج داشته باشد اما اگر میزبان راه را ببندد این زائران امسال نمی توانند به وظیفه خود عمل کنند و جای نگرانی از این جهت نیست گرچه از فیض عظیمی محروم شدند.

در ادامه رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان گفت: در دور نخست مذاکرات با وزیر حج عربستان به این جمع بندی رسیدیم که در فضای توام با آرامش نگرانی زدایی را در زائران تقویت کنیم.

اوحدی با بیان اینکه 2 بار فراخوان زائران را برای حج تمتع امسال داشتیم افزود: از 64 هزار نفر در طول سه ماه فراخوان ، فقط 17 هزار زائر ثبت نام کردند که از این تعداد هم حدود 6 هزار نفر انصراف دادند زیرا مردم دغدغه و نگرانی دارند.

وی با بیان اینکه طرف سعودی در دور نخست مذاکرات ادب سیاسی را در پذیرایی و استقبال از هیئت سیاسی نداشت، اضافه کرد: به آنها اعلام کردیم که وقتی شما با هیئت سیاسی رسمی و نمایندگان حج جمهوری اسلامی ایران این گونه برخورد می کنید قطعاً می توان رفتار بد آنان را با زئران هم پیش بینی کرد.

اوحدی گفت: در سال گذشته موردی داشتیم که زائران ما در داخل اتوبوس نشسته و منتظر راننده ای بودند که آنها را از محل اقامتشان تا مسجد الحرام منتقل کند اما در یک لحظه یکی از عوامل تندرو و افراطی پشت فرمان اتوبوس نشست و اتوبوس را با 25 زائر در مسیر مخالف به سمت جاده مدینه حرکت داد و دو مورد تصادف اتفاق افتاد که اگر در یکی از چهارراه ها با تیر چراغ برق برخورد نمی کرد سرانجام زائران ما معلوم نبود.

وی افزود: اعتراضمان را در این مورد به صورت مکتوب اعلام کردیم.

اوحدی ادامه داد: پارسال تعدادی بچه را تحریک کردند که با سنگ و چوب به برخی از زائران ما حمله کردند.

وی گفت: ما از آنها خواستیم که در قرارداد اعلام کنند که به تامین امنیت زائران ما متعهد باشند.

رئیس سازمان حج و زیارت افزود: نبود هماهنگی در دستگاه های عربستان و سردرگمی ناشی از اراده جدی برای نپذیرفتن زائران ما منجر به این مسایل شد.

اوحدی با بیان اینکه متاسفانه به صورت هدفمند و با پشتیبانی برخی از دستگاه ها و مسئولان سعودی این اتفاقات انجام می شود، گفت: آنها برخوردهای ناشایست و به دور از آموزه ها و اخلاق اسلامی را در فرودگاه با زائران ایرانی داشتند و به روحانیون کاروان توهین کردند و حتی قرآن های زائران ما را گرفتند و بارها شاهد بودیم که قرآن را پرت کردند .

وی با بیان اینکه هدف آنها اذیت و آزار زائران ایرانی است، افزود: پارسال در فرودگاه جده حدود 150 لپ تاپ زائران ما را گرفتند و سه روز بعد آنها را آزاد کردند.

اوحدی درباره پیگیری های ایران درباره حادثه منا گفت: در جلسه اخیر با وزیر حج عربستان این موضوع را مطرح کردیم و حکم شرعی این است که کشور میزبان از بیت المال باید دیه شرعی جان باختگان فاجعه منا را پرداخت کند و وزیر حج عربستان گفت تا دو ماه آینده پیگیر دیه حادثه سقوط جرثقیل سپس بررسی دیه جان باختگان منا هستیم.

وی افزود: چرا دولت عربستان پاسخگوی 7 هزار شهید فاجعه منا نیست؟

در ادامه معاون حقوقی رئیس جمهور هم در ارتباط تلفنی با این برنامه در پاسخ به این پرسش که دولت سعودی در خصوص فاجعه منا چه تکالیفی دارد؟ گفت: هرگاه کشوری مرتکب تخلف بین المللی می شود و این خطا منجر به حوادثی مانند از بین رفتن جان انسان های بی گناه می شود کشورهایی که قصوری و تخلفی را مرتکب شدند باید خسارت دهند و عاملان را مجازات کنند.

الهام امین زاده ادامه داد: متاسفانه عربستان با آنکه مقصر است اما تاکنون اقدامی برای پرداخت خسارت و یا عذرخواهی و مجازات عاملان نداشته است و حتی برای مناسک حج سال آینده تضمین نداد.

وی گفت: برای پیگیری های حقوقی فاجعه منا میان وزارت کشور، سازمان حج و زیارت، معاونت حقوقی ریاست جمهوری و وزارت خارجه تقسیم کاری و مدارک و مستند سازی انجام شد.

امین زاده با بیان اینکه جلسات مختلفی را با حقوقدانان و استادان در زمینه چگونگی پیگیری حقوقی این فاجعه داشتیم افزود: اسناد و قراردادهای میان ایران و عربستان به ویژه قراردادهای حج میان دو کشور بررسی شد اما مرجع حل اختلاف و یا نهاد داوری در این قراردادها پیش بینی نشده است و پیگیری های حقوقی ادامه دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا از نظر حقوقی می شود برای مدیریت حج در سطح بین الملل اقدامی کرد؟ گفت: برخی از مراکز که جنبه بین المللی دارنددر صورتی که کشور میزبان قصور و ناتوانی در مدیریت داشته باشد می توانند مدیریت بین المللی هم داشته باشند.

معاون حقوقی رئیس جمهور افزود: اما این نیاز به حرکت جمعی کشورها دارد و باید سازمان کنفرانس اسلامی، اتحادیه عرب و شورای همکاری خلیج فارس در این زمینه کمک و همراهی کنند و اگر مدیریت بین المللی نیست حداقل نظارت بین المللی بر مراسم حج انجام شود.

در ادامه رئیس سازمان حج و زیارت گفت: دستگاه دیپلماسی کشور برای پیگیری حقوقی فاجعه منا جلسات متعددی را برگزار کرد و دادستان کل کشور هم جلسات کارشناسی متعددی را تشکیل داد و مستندات این پرونده حقوقی تقریباً کامل شده است .

اوحدی با بیان اینکه امیدواریم حقوق حقه شهدای منا استیفا شودافزود: دستگاه دیپلماسی کشور تلاش خوبی را انجام داد تا از وکلای با تجربه استفاده کند .

وی تاکید کرد: سازمان حج و زیارت و بعثه مقام معظم رهبری در 5 ماه گذشته همه تلاش خود را برای استیفای حق شرعی زائران مبنی بر انجام حج انجام دادند.

اوحدی گفت: مسئولان عربستان با کارشکنی های مستمر، زائران ما را محروم کردند و دولت عربستان باید پاسخگو باشد.

وی افزود:‌چهارشنبه زمانی که مذاکرات با وزیر حج عربستان تمام شد وی پذیرفت که 10 مورد محدودیتی را که برای زائران ما ایجاد کردند حذف و پیشنهادهای راهکار تامین امنیت و حفظ عزت و کرامت در قرارداد لحاظ و پشتیبانی حقوقی زائران ما انجام شود و قرار شد هیئت کارشناسی پنجشنبه جلسه بگذارد و در صورت رسیدن به توافق اصولی و منطقی، روسای هیئت آن را جمع بندی نهایی کنند.

اوحدی ادامه داد: چهارشنبه شب یک فضای سنگین رسانه ای در عربستان و کشورهای عربی اتفاق افتاد و قائم مقام وزیر حج عربستان ناپخته و عجولانه کنفرانس مطبوعاتی بسیار بزرگی را برگزار کرد مبنی بر اینکه دولت عربستان سازمان حج و زیارت ایران را به زانو در آورد.

رئیس سازمان حج و زیارت با بیان اینکه آنها دچار تناقض گویی و سردرگمی شدند افزود: آنها شنبه اعلام کردند که سازمان حج و زیارت ایران از امضای قرارداد امتناع کرد.

اوحدی تاکید کرد: قراردادی را که شامل تضمین لازم برای امنیت زائران ما نباشد امضا نمی کنیم.

وی گفت: شاید اگر عمیق تر به این مسئله نگاه کنیم حکایت از سناریوی بسیار خطرناک مسئولان سعودی برای فضاسازی رسانه ای علیه جمهوری اسلامی ایران دارد.

رئیس سازمان حج و زیارت کشورمان با بیان اینکه اسامی کمیته های مسکن، حمل و نقل و تدارکات خود را به وزارت حج عربستان اعلام کردیم افزود: حدود 20 قرارداد میان دو طرف باید منعقد شود که فقط حدود 20 روز برای بستن قراردادها وقت لازم است.

اوحدی افزود: یک ماه زمان می برد تا این قرارداد ها را بتوانیم در ویزای الکترونیکی وارد کنیم .

وی تاکید کرد: از نظر اجرایی به هیچ وجه امکان ندارد در فرصت باقی مانده تا مراسم حج این مسایل حل شود.